Archiwa tagu: Jan Zamoyski

Biblioteka Ordynacji Zamojskiej

Początki Bibioteki Ordynacji Zamoyskiej sięgają hetmana Jana Zamoyskego, który utworzył w Zamościu wspaniałą drukarnię, żeby rozsyłać dzieła po całym świecie, a przy drukarni funkcjonowała wspólnota uczonych i rzeczywiście wśród jego współpracowników byli najlepsi. Zamoyski sprowadzał nie tylko książki, ale także rękopisy, głównie greckie, a także lacinskie.

Następnie na początku XIX wieku biblioteka została przeniesiona przez XII Ordynata Stanisława Kostkę Zamoyskiego do Warszawy i tu zorganizowana w pałacu Błękitnym.

Częściowo zniszczona podczas pożaru pałacu po niemieckim bombardowaniu we wrześniu 1939 r. . Następnie po podpaleniu przez Niemców w czasie powstania warszawskiego uległa niemal całkowitemu zniszczeniu. Niemcy wiele cennych dzieł także ukradli. Zginęły również cenne kolekcje: medali, monet, militariów, rzeźby, szkła i ceramiki, oraz liczącą 400 obrazów i miniatur kolekcję malarstwa. Zniszczeniu uległy również pieczołowicie gromadzone przez wieki pamiątki rodzinne i historyczne.
Z całego księgozbioru uratowało się ok. 1800 woluminów. Ostatni ordynat, Jan Tomasz Zamoyski ( na zdjęciu)

przekazał po II wojnie światowej ocalały fragment Biblioteki w wieczysty depozyt Bibliotece Narodowej. Ze strony www.PrzewodnikZamosc.pl
Czy Niemcy przekazali Polsce. reparacje wojenne konkretnie za te zniszczenia i kradzież ? Więcej podczas zwiedzania Zamościa I Roztocza tel. 509 338 939

Ostatni Ordynat i były Prezydent Zamościa

Jan i Marcin Zamoyscy

Jan Tomasz Zamoyski – Ostatni Ordynat, w maju 1939 roku, po śmierci ojca Maurycego przejął dobra trwającej przez 350 – letniej Ordynacji, Zamoyski brał udział w wojnie obronnej 1939 roku, zasłużony w ratowaniu Dzieci Zamojszczyzny, po wojnie na niemal 10 lat trafił do komunistycznego więzienia. Po upadku komunizmu senator RP, uhonorowany orderem Orła Białego. W znacznej mierze dzięki jego staraniom Zamość został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. 3 lata przed śmiercią wraz z wnukiem Andrzejem Zamoyskim witał na lotnisku pod Zamościem św. Jana Pawła II .

Jan Zamoyski, bp. Jan Śrutwa, Andrzej Zamoyski

Marcin Zamoyski syn Jana, przez kilka kadencji pełnił funkcję prezydenta Zamościa oraz wojewody zamojskiego. Z wykształcenia historyk, w okresie PRL-u pracował jako operator filmowy. Obecnie współwłaściciel pałacu rodzinnego z połowy XVIII wieku w Klemensowie oraz okolicznego Parku. Organizator zjazdu rodzinnego w Zamościu w 2012 roku, w którym uczestniczyło koło 200 przedstawicieli tego znamienitego rodu – Więcej podczas zwiedzania Zamościa z przewodnikiem tel. 509 338 939. Zdjęcia z lat dziewięćdziesiątych XX wieku I początku XXI wieku

Marcin Zamoyski

Przewodnik po Zamościu zaprasza na wycieczki

Zapraszam na wycieczki po Zamościu 🙂 , szczegóły: https://przewodnikzamosc.pl/?page_id=746, której w znacznym stopniu bohaterem będzie kanclerz Rzeczypospolitej i hetman wielki koronny Jan Zamoyski. Wyjątkowa barwna postać, która miała ogromny wpływ na dzieje Rzeczypospolitej.

Urodził się na św. Józefa – 19 marca 1542 roku w Skokówce. Jego światły ojciec, idąc z duchem czasów, wysłał syna na zagraniczne studia, do Paryża, Strasburga oraz do Padwy . Na Uniwersytecie Padewskim Zamoyski sprawnie działał w samorządzie studenckim, dzięki niezwykłej wiedzy i umiejętnościom został rektorem uczelni. Po uzyskaniu tytułu doktora z listem polecającym w ręku udał się do ostatniego króla z dynastii Jagiellonów Zygmunta Augusta , gdzie rozpoczął pracę w archiwum królewskim. Dzięki tej służbie poznał prawa i przywileje szlachty, nie było osoby w Polsce z większą wiedzą i praktyką prawniczą. Po śmierci Zygmunta Augusta stanął na czele szlachty (…)

Proszę się nie martwić, że podczas wycieczki  będzie zimno – dużo czasu spędzimy także we wspanialej, szesnastowiecznej katedrze oraz pełnym eksponatów: na czele z wielką makietą Muzeum Zamoyskim, wejdziemy do wnętrza murów obronnych i ciepłego Nadszańca. Serdecznie zapraszam na  zwiedzanie Zamościa – śladami Jana Zamoyskiego.

O hetmanie Janie Zamoyskim

„Dzielny radą, pismy, wojski – nieśmiertelny Jan Zamoyski”

Ignacy Krasicki

„I miała zaiste Polska czem się chlubić, dopóki żył ów tak wielki mówca i wódz. Po jego stracie ma państwo dostateczną przyczynę do opłakiwania swej szkody, jak długo losy nie zdarzą mu drugiego podobnego męża”

Matthaus Dressner 1606 r.

Historyk Reinhold Heideinstein, żyjący w czasach  Jana Zamoskiego opisuje epizody wyprawy moskiewskiej hetmana, które rzucają blask na postać dowódcy, jednoczącego w sobie zespół szlachetnych cech, takich jak: męczeństwo, odwaga, niezłomność, ale również, spryt i roztropność. Hetman tępił przejawy rozpusty, karał surowo żołnierzy korzystających z usług kurtyzan, a kobiety lekkich obyczajów wypędzał z obozu.

Jan Kochanowski zwracał się do swojego przyjaciela Jana Zamoyskiego :

„Błogosławiony Jesteś po trzykroć, Zamoyski,

Ty po trzykroć szczęśliwy, szczęśliwy, szczęśliwy… Bogowie coraz nowe dają ci radoście,

coraz hojniej obdarza cię los przyjazny. w pokoju, w boju – urząd piastujesz najwyższy.

Tyś prawa ręka króla, zguba wrażych ludów, Muz ulubieniec. Tego zazdrości ci niejeden…

Lecz nikt ci nie zazdrości niespania ni trudów.”

„A jeśli komu droga otwarta do nieba – tym, co służą Ojczyźnie „.

„Nie dziw, że Polak w sławie wygórował – Zamoyski radzi, Batory panował.”
Julian Ursyn Niemcewicz

 

 

Listopadowe Zwiedzanie Zamościa – Katedra, Rotunda, Miejsca Pamięci…

Listopad to nostalgiczny, przywołujący pamięć o bohaterach naszej przeszłości miesiąc. W tym czasie zapraszam na szczególne zwiedzanie Zamościa z przewodnikiem. Na początku zapraszam do zamojskiej katedry, w jej kryptach  pochowani zostali Ordynaci Zamoyscy, oraz większość ich żon, pochodzących  z tak znamienitych rodów jak Czartoryscy, Poniatowscy, Potoccy, Tarnowscy, Sapieha, Ostrogscy, Działyńscy, Zółtowscy. W podziemiach  świątyni pochowani zostali także profesorowie Akademii Zamojskiej, biskupi z rodu Zamoyskich oraz stojący – od końca XVI wieku do końca wieku XX – na czele Kapituły Zamojskiej księża Infułaci. Na zdjęciu możemy zobaczyć trumny hetmana  Jana Zamoyskiego i jego syna kanclerza Tomasza Zamoyskiego, o nich jednak pisałem w wielu innych artykułach np: https://przewodnikzamosc.pl/?s=hetman+zamoyski. Niestety od kilkunastu lat nie można już wchodzić do krypt katedry, wyjątkowo jednak gdy większa grupa szczególnie o to poprosi, to teraz w listopadzie zorganizujemy zwiedzanie podziemi dawnej kolegiaty

????????????????????????????????????

Pochówek ostatniego Ordynata Jana Zamoyskiego miał miejsce w roku 2002, niedługo po nim pochowane zostały ( po raz drugi) doczesne szczątki jego małżonki Róży, sprowadzone do Zamościa z warszawskich Powązek.

,roza

Róża Zamoyska z Żółtowskich nazywana Aniołem Dobroci, w czasie wojny była przewodniczącą Polskiego Komitetu Opiekuńczego w Zwierzyńcu oraz opiekunką dzieci uwięzionych w tutejszym obozie przejściowym. Jakże często zwyciężała w sprawach wydawać by się mogło beznadziejnych, jak chociażby w przypadku Dzieci Zamojszczyzny, o czym piszę niżej. Zmarła tragicznie 40 lat temu – w październiku 1976 roku w Warszawie – podczas wypadku autobusu. W trzydziestą trzecią rocznicę wspólnego pożycia napisała do swego ukochanego męża Jana : „Kochany, będąc w tym dniu daleko, myślę, że umieliśmy zachować receptę naszej wspólnej miłości, niech ona trwa i w tym duchu piszę, jedyny mój. Twoja Rózia”. Rodzina Zamoyskich miała w czasie II wojny światowej  szczególne zasługi w ratowaniu Dzieci Zamojszczyzny. Dzięki Janowi, Róży a także innym mieszkańcom Zwierzyńca  uratowanych zostało, a konkretnie wyprowadzono  z obozu przesiedleńczego ponad czterystu pięćdziesięciu  najmłodszych mieszkańców Ziemi Zamojskiej. Dziećmi przez długi czas opiekowały się Róża wraz z paniami ze Zwierzyńca, a po zakończeniu wojny wróciły one do swych rodzin.

zamoyscy

Na zdjęciu Jan i Róża Zamoyscy ( wiele pamiątek możemy zobaczyć na Rotundzie)

Warto także zwiedzić Zamość i właśnie teraz zwrócić uwagę na pomniki  Armii Krajowej, Batalionów Chłopskich czy pamięci pomordowanych i wysiedlonych Dzieci Zamojszczyzny

W czasie tych smutnych dni listopadowych wspominamy naszych bohaterów, mogiły wielu odnajdziemy w południowej części miasta. Rotunda to dawna działobitnia, wybudowaną ją  jeszcze na początku XIX wieku,  miała ważne znacznie obronne.  Obecnie jest to  Muzeum Martyrologii Ludności Zamojszczyzny z czasów II wojny światowej, tutaj Niemcy zabili  około 8 tyś osób Polaków. Miejsce kaźni w dużej mierze dla inteligencji polskiej, duchowieństwa oraz kierownictwa i żołnierzy ruchu oporu. Pochowana tu również żołnierzy radzieckich a także Żydów

rotnd-aw-mgele-lad

 Rotunda – miejsce pamięci zamordowanych naszych rodaków, jakże często dziadków, babć czy wujków, to szczególny czas gdy wspominamy bliskich, jak również tych którzy walczyli, oddawali życie abyśmy my mogli żyć wolni.

W celach od III – XV znajdują się tablice, epitafia dla uczenia męczeńskiej śmierci Polaków, głównie mieszkańców Zamojskiej Ziemi. Do ofiar należą  jakże często nieletni harcerze,  a także nauczyciele, kupcy, rzemieślnicy, czy pojedyncze osoby, które nie mają swoich mogił i w poszczególnych celach postawione zostały pomnik ich pamięci.

Natomiast w ostatnich celach począwszy od XVI znajduje się wystawa „Ku przestrodze i pamięci 1939 -1944„. Możemy tam obejrzeć  tablice, plansze informacyjne, kopie dokumentów oraz materiałów archiwalnych, które przedstawiają historię Zamojszczyzny  i Zamościa w latach II wojny światowej

rotunda-zydzie-i-rosjPrzed wejściem i wokół Rotundy znajdują się groby osób walczących o wolność w czasie wojny obronnej Września 1939 r oraz z czasów Powstania Zamojskiego. rotun-z-tabic-w-mgle-krzyz

Żółkiewski – Zdobywca Moskwy

Dziś artykuł o  przyjacielu, powinowatym i dzielnym żołnierzu hetmana Jana Zamoyskiego.           9 października 1610 r. na prośbę rosyjskich bojarów chorągwie polskie pod dowództwem hetmana Żółkiewskiego wkroczyły na Kreml. Wasyl wraz ze swoimi braćmi Dymitrem i Iwanem Szujskim zostali aresztowani. Wkrótce mennica moskiewska rozpoczęła bicie srebrnych monet z imieniem nowego cara Władysława ( syna Zygmunta III).

zolkiewski

Stanisław Żółkiewski osobiście wkroczył na Kreml, gdzie oczekiwała go duma bojarska, wraz z nim wkroczyłó 4 tysiące polskich żołnierzy. Na Kremlu był też Michaił Romanow, później – w 1613 roku – wybrany na cara, i patriarcha Hermogenes. Po złożeniu przysięgi przez przedstawicieli wszystkich stanów wydano bankiet z udziałem Żółkiewskiego oraz oficerów. Aleksander Gosiewski objął urząd starosty moskiewskiego i stanął na czele strieleckiego prikaza, czyli najwyższego urzędu wojskowego. Należy zauważyć, że Rosja w wyniku tych działań przestała istnieć jako suwerenne państwo. Układ Żółkiewskiego z bojarami u nie funkcjonował jednak długo. Powodem były zbyt ambitne palny …postawa polskiego króla Zygmunta III, który nie wyraził zgody na tron w Moskwie dla swego syna i sam zamierzał przejąć carską koronę, a następnie także dziedziczną koronę Szwecji. Postawa polskiego monarchy zjednoczyła środowiska wrogie jego polityce i to ona w głównej mierze przyczyniła się do wyparcia z Kremla Polaków. Żółkiewski często bywał w Zamościu u swojego przyjaciela Jana Zamoyskiego – można powiedzieć, że to było takie dawne zwiedzanie a następnie wybudował swoje idealne miasto – Żółkiew wzorując się hetmańskim grodem. W mieście tym w kolegiacie i innych miejscach wisiało wiele obrazów przedstawiających zwycięstwa Zdobywcy Moskwy.

 

Jan Zamoyski i Padwa

Padwa Uniwersytet.

Na zdjęciu widzimy Uniwersytet w Padwie, w którym przed wiekami studiował Jan Zamoyski. Naukę rozpoczął w rok 1561 zapisując się własnoręcznie  na Uniwersytet Prawników ( oficjalna nazwa). Następnie w 1563 r. został wybrany rektorem tej uczelni spośród wielu  Wochów, Niemców, Polaków czy Francuzów.  Jako rektor dbał o poziom wykładów, warunki życia studentów czy kontakty z profesorami, reprezentował także Akademię na zewnątrz. Za wiele zasług dla uczelni  został upamiętniony tablicą z herbem Zamoyskich wmurowaną w gmachu uniwersytetu, kopię tablicy możemy zobaczyć w Muzeum Zamoyskim ( zapraszam na wspólne zwiedzanie  Muzeum i Zamościa tel 509 33 89 39). W Padwie Jan Zamoyski poznał dzieła Św. Augustyna, odwiedzał  również Bazylikę Św. Antoniego, w konsekwencji odszedł od kalwinizmu przechodząc na katolicyzm i stał się gorącym wyznawcą kultu św. Tomasza. Gdy później wybudował Zamość, to ten Ewangelista stał się patronem miasta oraz ufundowanej przez niego kolegiaty ( obecnie katedra).

O pogrzebie Krystyny z Radziwiłłów Zamoyskiej w 435 rocznicę.

warszawa-kosciol-sw-annyKsiężniczka Krystyna z Radziwiłłów Zamoyska, druga żona kanclerza Jana Zamoyskiego zmarła  na skutek gorączki popołogowej,  w dniu 28 lutego 1580 r. Dziś natomiast przypada dokładnie 435 rocznica jej pogrzebu, który odbył się w dniu 26 marca 1580 r., w kościele św Anny w Warszawie, gdyż tam tez została pochowana jej stryjeczna babka Anna Radziwiłłówna, matka ostatnich książąt mazowieckich. Pogrzeb ten w przeciwieństwie do pogrzebu samego hetmana odbył się w wielką „pompą” jak wówczas mówiono, uczestniczyła w nim chociażby królowa Anna Jagiellonka, a także wielu znamienitych gości, a dzwony biły we wszystkich warszawskich kościołach. Jan Zamoyski po raz drugi włożył szaty żałobne, kazał również umieścić kamienny nagrobek, który jednak do naszych czasów się nie zachował. Kanclerz ułożył także Epitafium: „… Krystyna Radziwiłłówna żona Jana Zamoyskiego kanclerza Królestwa Polskiego, matrona najwyższej bogobojności…, w najzgodniejszym małżeństwie była lat dwa, miesięcy dwa, dni dwa, wydała mężowi córeczkę Elżbietę, zmarła w Warszawie ostatniego dnia lutego” Więcej historii, nie tylko o Zamoyskich opowiem podczas zwiedzania Zamościa https://przewodnikzamosc.pl/?page_id=746

Zamoyski zwycięża pod Byczyną i pewna anegdota

Zamoyski_pod_Byczyna_(Matejko)

Zamoyski pod Byczyną. Kopia zaginionego obrazu Jana Matejki. Wykonał Piotr Walerski.
http://www.piotrwalerski.alte.pl/malarstwo_historyczne.html)

 Przedwczoraj miała miejsce rocznica wyboru Jana Zamoyskiego na kanclerza wielkiego koronnego, działo się to 1 marca 1578r.. Artykuł ten o Janie Władysławie Zamoyskim z Podzamcza. Był żonaty z Francuzką, Ludwiką Eugenią Pelissier, księżniczką de Malakoff. Będąc z nią w Wiedniu, chciał, by została mianowana damą dworu na dworze cesarskim. Takie były wtedy zwyczaje w rodzinach arystokratycznych. Tu jednak zaczęły się trudności. Na dworze istniała specjalna komisja mająca o takiej nominacji decydować. Jej dochodzenia wypadły negatywnie. Ojciec młodej Zamoyskiej, marszałek Pelissier, choć nosił tytuł książęcy nadany przez Napoleona III za zdobycie twierdzy w czasie wojny krymskiej, nie pochodził ze szlachty. Dama dworu musiała posiadać aż 16 świadectw swego szlacheckiego pochodzenia, wliczając w to dziadków i pradziadków.

Rozgniewany odmową Jan Zamoyski udał się do pracowni Jana Matejki w Krakowie i zamówił dużych rozmiarów obraz historyczny, przedstawiający hetmana Jana Zamoyskiego prowadzącego w triumfalnym pochodzie wziętego do niewoli pod Byczyną arcyksięcia Maksymiliana z Habsburga. Obraz ten, wystawiony w Wiedniu, wzbudził wiele wesołości wśród przebywających tam Polaków. Niestety, spłonął on później w Powstaniu Warszawskim.

O Bitwie po Byczyną, która miała miejsce 24 stycznia 1588, zatem 427 lat temu.

Hetman, który z uporem czytał literaturę klasyczna zaskoczył potomka cesarskiego tronu działaniem opartym na  manewrze Epaminondasa, zastosowanym podczas bitwy pod Leuktrami w 371 roku p.n.e., który wielce zaskoczył  dla nieobeznanego ze sztuką walki Maksymiliana

Wykorzystując swoje doświadczenie, Zamoyski rozkazał swoim wojskom ruch skosem do szyków armii Maksymiliana.  Lewe skrzydła wojsk hetmana uderzyły w centrum, zaś prawa i środkowa flanka uderzyła w lewe skrzydło Austriaków. Zamoyski oraz walczący z nim tak wspaniali dowódcy jak jego powinowaty Stanisław Żółkiewski,  czy starosta sandomierski Stanisław Pękosławski, był pewien zwycięstwa. Szarża polskiej jazdy doprowadziła do chaosu w szeregach wojsk austriackich, które bezładnie rzuciły się do ucieczki. Wynik bitwy był przesądzony, tym bardziej że zwycięstwa dopełniła polska husaria, niosąca śmierć i panikę.  Bitwa zakończyła się pełnym zwycięstwem hetmana Zamoyskiego. Więcej historii dotyczących Założyciela Zamościa i nie tylko w czasie wycieczki https://przewodnikzamosc.pl/?page_id=746 – Zapraszam serdecznie

Drakula i Sighisoara – miasto partnerskie Zamościa

Sighisoara-Romania

Od sierpnia 2007 roku miastem partnerskim Zamościa jest Sighisoara, rumuńskie miasto leżące w Transylwanii, wtedy właśnie w Rumunii gościł ówczesny prezydent miasta arkad Marcin Zamoyski a celem wizyty było zaciśnięcie wzajemnych kontaktów. Sighisoara, to  średniowieczny gród wpisany ( podobnie jak Zamość) w roku 1999 na listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO, odwiedza go rocznie około 1 mln turystów. Stara cytadela, górująca nad miastem wieża zegarowa (64 m wysokości)  różnobarwne kamieniczki. brukowane dróżki także przyciągają podróżnych do tego niezwykłego miejsca. Ja przy okazji jako przewodnik zapraszam wycieczki szkolne https://przewodnikzamosc.pl/?page_id=794, firmowe https://przewodnikzamosc.pl/?page_id=1157 i inne do Zamościa

Jednak głównym powodem a można też powiedzieć atrakcją, dla którego tak wiele osób  przyjeżdża do tego starego i pięknego miasta w Transylwanii jest ...Drakula, czyli Vlad Palownik, który tutaj się urodził się w 1431 r. Do dzisiaj stoi tu kamienica, w której mieszkał jego ojciec i sam Drakula przyszedł na świat. Vlad Tepes  znany jest jako pogromca Turków, najeżdżających okolice. Władca uciekał się do wyjątkowo okrutnych metod, np. mordował jeńców, każąc nabijać ich na pale. Nie lepiej obchodził się ze swoimi krajanami, którzy popadli w jego niełaskę. W wyniku jego rządów zginęło  niemal sto tysięcy osób. W ten sposób powstała legenda że  Vlad żywi się ludzką krwią, która zapewnia mu nieśmiertelność, legenda ta stała się  kanwą wielu książek i filmów o wampirze Drakuli z Transylwanii.dracula-1

Bohater naszego miasta Jan Zamoyski bardziej humanitarnie obchodził się ze swoimi więźniami, chociażby jednego z nich, tego największego – Arcyksięcia Maksymiliana Habsburga nawet gościł na zamku w Zamościu. Co może być interesujące Habsburgowie byli w przeszłości właścicielami miasta  Sighisoara i historia dwóch miast UNESCO również w pewien sposób się zazębia.