Archiwa tagu: kolegiata Zamość

Miasto Roku … Zamość !

Zagłosuj na Zamość ! – jest piękny, jest bezpieczny, jest idealny. http://www.hrs.com/pl/projekty/miasto-roku/contestants/zamosc – tu oddajemy głos ! . To miasto zachwyca już od stuleci, przyciąga swym niezwykłym, niepowtarzalnym   urokiem oraz oryginalnością.sam_5776

W Zamościu dziś pada śnieg

Zamość powstał – na tzw surowym korzeniu (in cruda radice) na mocy aktu lokacyjnego, który podpisał król Stefan Batory w roku 1580. Już po trzydziestu latach dzięki inicjatywie i funduszom Jana Zamoyskiego oraz wirtuozerii architekta Bernardo Morando wybudowana została kolegiata, pałac, ratusz, gmach Akademii Zamojskiej, giełda, bastionowe mury obronne. Jest to jedyny na świecie, tak wyjątkowy układ urbanistyczny na świecie.

Padwa Północy, perła renesansu, niezdobyta twierdza, miasto arkad, miasto idealne, chluba Rzeczypospolitej  trafnie określają nasze miasto.

Dziś – po częściowo już przeprowadzonej renowacji – piękny Zamość także staje się miastem szczególnie przyciągającym mieszkańców nie tylko naszej Ojczyzny. Warto zapomnieć o codziennym gwarze i licznych obowiązkach, zjechać z głównych (życiowych) szlaków i przyjechać do nas …odpocząć nieco.

Zapraszam na wycieczki z przewodnikiem po Zamościu, zarówno latem jak i zimą – https://przewodnikzamosc.pl/?page_id=1129

Katedra w Zamościu

katedra wieża

Dziś wybierzemy się na zwiedzanie sakralne, poznamy bliżej naszą, piękną katedrę, która jest także bardzo ważnym punktem na turystycznej trasie Zamościa. Świątynia ta należy do jednych z najwspanialszych zabytków architektury sakralnej w Polsce, jest również miejscem stale wzmagającego się kultu maryjnego, innym razem wspomnę o Obrazie Matki Bożej Odwachowskiej, Opieki. Wezwanie katedry – wybrane zostało przez samego Założyciela Zamościa, czyli Zmartwychwstania Pańskiego i Świętego Tomasza.  Dlaczego właśnie takie wezwania ?.

Jan Saryusz Zamoyski był niezwyciężonym dowódcą, wszystkie swoje bitwy wygrywał, na dodatek przeważnie działo to w niedzielę, a przecież tego dnia miało miejsce Zmartwychwstanie, czyli największe Zwycięstwo – Jezus pokonanał śmierć. Drugie wezwanie zamojskiej świątyni :  Świętego Tomasza, gdyż sam I Ordynat porównywał swoją osobę do niewiernego Apostoła. Jan ze Skokówki, w młodości będąc kalwinem, studiując w Padwie rozczytywał się w pismach Św. Augustyna, a także często bywał w Bazylice Św Antoniego. Ci dwaj wielcy Święci w dużym stopniu wpłynęli na duszę kanclerza, powodując przyjęcie przez niego wiary katolickiej. Jan Zamoyski gdy przebywał w swoim grodzie, przeważnie codziennie słuchał mszy świętej. Świątynia została ufundowana przez kanclerza Jana Zamoyskiego oraz jego syna także kanclerza Tomasza, Budowa, pod nadzorem architekta Bernardo Morando trwała od roku 1587 do 1598, jednakże prace wykończeniowe  prowadzono znacznie dłużej. Konsekracja ówczesnej kolegiaty miała miejsce 18 listopada 1637 roku, czyli dokładnie 2 miesiące przed śmiercią II Ordynata Zamoyskiego, pobożnego katolika i gorliwego czciciela  Maryi.

katedra Papieżok

W tej świątyni odbywały się najważniejsze wydarzenia w mieście, zaprzysiężenia Ordynatów na wierność statutów Ordynacji, tu niekiedy miały miejsce ich śluby, w katedrze spoczęły doczesne szczątki wszystkich zamojskich ordynatów. Bardzo pragnąłem zaprezentować choć w małym stopniu zamojską katedrę – tak ważną w moim życiu, gdzie wzrastała moja wiara, gdzie utwierdzała się  miłość do Jezusa, Maryi,  Kościoła.

Urywki z życia Jana Zamoyskiego

pomnik zamo z grodziejNa  mojej stronie https://www.facebook.com/PrzewodnikZamosc ma miejsce pewna zabawa – nawiązanie daną liczbą polubień do roku w historii Zamościa, Zamoyskich, niedawno ta liczba przekroczyła 1600 – zapraszam na Przewodnika Zamość na fb i do polubienia tej strony.

  Druga połowa wieku XVI, dzieciństwo i młode lata Jana ze Skokówki,  nauka w Paryżu i w Strasburgu, następnie studia na słynnym w całej wówczas Europie Uniwersytecie Padewskim i zaszczytne tam stanowisko rektora. Następnie, w połowie lat sześćdziesiątych powrót do Ojczyzny z tytułem doktora Obojga Praw i listem polecającym Senatu Weneckiego do króla Zygmunta Augusta, a tu służba w Archiwum Królewskim i już mamy rok 1570  i bajeczna wprost kariera stoi przez  otworem … Historia Trybuna Szlacheckiego wielka, wręcz decydująca rola w pierwszych wolnych elekcjach.
 W 1577 ślub w Warszawie w willi Królowej Anny Jagiellonki z piękną i młoda Księżniczką Krystyną, która niestety długo nie pożyła.  Dwa miesiące później w dniu 1 marca 1579 stanowisko Kanclerza Wielkiego Koronnego,  6 sierpnia1581 funkcja Hetmana, dwa lata później ślub na Wawelu z Księżniczką Gryzeldą Batorówną i już za kilka lat  w 1587 rozpocznie się budowa Kolegiaty.. A.D. 1595 15 marca Jan Zamoyski otwiera Akademię Zamojską ,na której m.in. wykładano prawo rzymskie i polskie oraz kanoniczne, teologie, elokwencję i krasomówstwo, filozofię, medycynę to było bardzo gruntowne kształcenie człowieka, studia w Zamojskim Hippeum zapewniały wówczas przyszłość. Mamy rok 1601 Hetman Jan zbliża się do kresu życia, toczy się jedna o ostatnich bitew, z których zawsze wychodził obronną ręką, tym razem wszystko sprzysięga się przeciw niemu, wydaje się że będzie musiał ustąpić pokonany, jego żołnierze są zniechęceni, zupełnie brak im woli walki. Zamoyski widząc to… Przewodnik po Zamościu zaprasza serdecznie  na zwiedzanie Perły Renesansu. https://przewodnikzamosc.pl/?page_id=746

Na koniec pytanie kiedy i gdzie ( dokładnie )  umarł Jan Zamoyski ?

 

Środa Popielcowa i Wielki Post na Zamojszczyźnie

kolgiata lata 30 teNa zdjęciu widzimy kolegiatę w Zamościu wraz z wieżą tuż przez wybuchem drugiej wojny świątowej. W Środę Popielcowa, która swą nazwę wzięła od posypywania głów popiołem (Popielec), obowiązuje dziś wstrzemiężliwość  od spożywania pokarmów mięsnych ale i ograniczenia ilościowe w posiłkach, rozpoczyna się 40 dniowy post, w tym roku szczególny to czas, czas wielkiego niepokoju na wschodzie, w związku z tym wymaga też wyjątkowej modlitwy oraz postu, Dlaczego 40 dni ? , jest to nawiązanie do 40 dni potopu, 40 lat wedrówki Izraelitów przez pustynię, 40 dni przebywania Mojżesza na Górze Synaj, gdzie otrzymał 10 przykazań.

p2

Dawniej w okolicy Zamościa czy Krasnobrodu  post był bardziej surowy. Nie jedzono potraw mięsnych w poniedziałki, środy i piątki, zdarzało się, że w piątki nie jedzono niczego gorącego.

Na Zamojszczyźnie zwyczajowo wyparzano wszystkie naczynia kuchenne, szorowano je popiołem po to, aby można było uniknąć kontaktu z  tłuszczem w potrawach postnych. Gospodynie troszczyły się, by domownicy odczuwali nieustannie głód…

Nieznana stolica Polski.

zółkiew palacMając na uwadze trudny czas, który obecnie przeżywa ten kraj i jego mieszkańcy przenosimy się na Ukrainę, tym razem bliżej. Żółkiew miałem okazję odwiedzić kilka razy, również zimą jak widać na zdjęciach , miasto zostało założone w 1597r przez przyjaciela i powinowatego hetmana Jana Zamoyskiego. Stanisław Żółkiewski był spowinowacony z Janem  Zamoyskim przez swoją małżonkę  Reginę z Herbutów Żółkiewską. Przypomnę w tym miejscu, że matką Zamoyskiego była Anna z Herbutów, natomiast Anna to siostra ojca Reginy – Krzysztofa . Co interesujące w tej historii Ojciec Anny i Krzysztofa – Jan Herbut był przodkiem polskich królów, hetmanów  i kanclerzów wielkich koronnych.

Żółkiewski często odwiedzał swojego przyjaciela w Zamościu, razem oglądali jak wznoszą się mury obronne, bastiony, kolegiata czy pałac Zamoyskich. Podczas tych spotkań prowadzili rozmowy o najważniejszych sprawach Rzeczypospolitej ale także problemach ważnych dla obu zaprzyjaźnionych rodzin. Następnie podobnie jak jego protektor hetman Jan Zamoyski uczynił siedzibę rodową w Zamościu, jak również z tych wzorów,  które  zobaczył w Padwie Północy, Stanisław Zółkiewski czerpał inspirację do wznoszenia swojego miasta. Zamek w Żółkwii prezentuje sie bardzo dobrze i jest obecnie jedym z jej głównych oraz cenniejszych zabytków.

koelgiata zolkiew

W 1618 w sprządzonym testamencie hetman Żólkiewski pisał  „jeśli tu w granicach koronnych śmierć Pan Bóg przyszle, w Żółkwi grzeszne ciało bez odwłoki i pompy wszelkiej ziemi oddać”  w tym przesłąniu także dostrzegamy podobieństwo do postawy swojego wielkiego przyjaciela Jana Zamoyskiego, który równie skromną płytą nagrobną w zamojskiej kolegiacie się zadowolił – wykonana zostałą ściśle według jego wskazań. Po Bitwie pod Cecorą w 1620 r. życie stracił Stanisław Żółkiewski a jego syn dostał się do niewoli.

Jan Żółkiewski – od Turków wykupiony wraz ze szczątkami swojego ojca za 3 mln zł przez swoją matkę Regine  z Herbutów oraz w wyniku przeprowadzonej pośród Polaków zbiórki – każe  w kolegiacie w  Zółkwi przy grobie swojego wielkiego ojca wykuć napis dla potomnych:  ktokolwiek jesteś, naucz się, jak słodko i pięknie umierać za Ojczyznę.” Widziałem także podczas mojego pobytu nagrobki Jana, jego matki Reginy oraz siostry Zofii z Żółkiewskich Daniłowiczowej, babki króla Jana III  

Po kilkudzisięciu latach właścicielem Żółkwi stał się prawnuk Stanisława Zółkiewskiego, jan Sobieski, który także dbał o rodową siedzibę, remontował kościół, zamek, sprowadził siostry dominikanki. Gdy został polskim królem tak często bywał w Zółkwi, przyjmował zagranicznych dyplomatów i gości, w roku 1690, już u schyłku życia Sobieski spedził tu prawie rok. W związku z tym możemy temu miasteczku nadać miano czasowej stolicy Rzeczypospolitej.

Obecnie Zamość i Żółkiew to miasta partnerskie wpółpracujące ze sobą, dodam również, że mamy  nad Łabuńką Bulwar Miasta Żółkwii. Zapraszam serdecznie zainteresowane  grupy turystyczne   do kontaktu w sprawie zwiedzania Zamościa 🙂https://przewodnikzamosc.pl/?page_id=746

Jan Zamoyski na tarasie pałacu w Zamościu

PAŁAC STARY

Obraz Pałacu Zamojskiego przedstawia już stan późniejszy lecz wygląd pałacu jest znacznie bliższy czasów hetmana Zamoyskiego niż ten obecny.

Kończyła się wiosna  Anno Domini 1595, minęło  kilka lat od wojen moskiewskich króla Stefana Batorego i było tuż przed wyprawą na Mołdawię, w tym czasie rządy w Rzeczypospolitej sprawował Zygmunt III Waza, który  wielkim przyjacielem Kanclerza Wielkiego Koronnego Jana Zamoyskiego niestety nie był.

Hetman Jan zwykł wychodzić popołudniu, gdy słońce już było nisko nad horyzontem na taras altany. Jeszcze nie tak dawno zdarzało się, że bywał we wznoszonym przez siebie grodzie jedyne kilka dni w ciągu całego roku, czas swój spędzając razem z przyjacielem, królem Stefanem pod Smoleńskiem, Pskowem czy Wielkimi Łukami. Teraz również nie miał wiele wolnych chwil, mimo to znacznie częściej mógł pozwolić sobie na bezpośrednie nadzorowanie budowy. Niekiedy wieczorem podziwiał z góry jak wiele prac w Zamościu zostało już wykonanych, które to wspólnie z wielkim włoskim mistrzem architektury Bernardo Morando zaplanowali. Właśnie na tarasie Jan ze Skokówki bardzo lubił odpoczywać po trudach dnia i przypatrywać się jak wznoszony jest budynek kolegiaty, w której ostatnio bywał niemal codziennie, wiedział, że już niebawem zostanie na niej położony dach, świątynia ta stanowiła wotum wdzięczności Jezusowi za odniesione przez hetmana zwycięstwa. Jan obserwował swoje ukochane dziecko a właściwie córkę (jak nazwał ja w odezwie na otwarcie) – Akademię, gdzie już od roku zdobywali wiedzę studenci z różnych, nieraz bardzo odległych miejsc Rzeczypospolitej. Spoglądał jak mieszczanie stawiają przy rynku drewnienie  ale także i murowane kamienice. Pożary, które miały miejsce w mieście wpłynęły na polecenia Fundatora Zamościa aby budować jedynie domy murowane a poniechać budowy drewnianych. Zamoyski sam postawił kamienicę przy rynku, z podcieniami, arkadami, attykami … i według tego wzoru nakazał mieszczanom swoje mieszkania wznosić.

Zbliżają się Sylwester  i Nowy Rok, Przewodnik po Zamościu życzy wszystkim szampańskiej zabawy sylwestrowej i Szczęśliwego Nowego Roku .