Archiwa tagu: Ordynacja Zamojska

Zygmunt III – ostatni monaracha hetmana Zamoyskiego

kolumna i zamek

W związku ze zbliżającym się sezonem turystycznym  spędzam dużo czasu – w celach organizacycjnych – w Warszawie i nie tylko. Zdarzają się też chwile na fotografowanie :-), oto zdjęcie kolumny króla Zygmunta III, który znany jest przede wszystkim z tego, że przeniósł stolicę z Krakowa do Warszawy. Jednak na Przewodniku po Zamościu chciałbym nawiązać do jego  związków z Janem Zamoyskim, jest to ostatni król u którego służbę swą pełnił hetman i niestety współpraca ich nie układała się najlepiej. Zygmunt III, syn Katarzyny Jagiellonki, egoistycznie podchodził do polskiej korony i ważniejszy, był dla niego tron w Sztokholmie – z którego pochodzili Wazowie. Może dodam jeszcze to że Waza myślał nawet o …sprzedaży polskiej korony Habsburgom. Warto napisać jednak coś bardziej pozytywnego, cóż za jego czasów Rzeczpospolita była potęgą sięgającą od morza do morza, liczyły się z nią wszystkie kraje europejskie. Na koniec wspomnę , że to właśnie król Zygmunt Waza w roku 1589 zatwierdził Ordynację Zamojską i na ten rok możemy datować rozpoczęcie istnienia Państwa Zamoyskiego (za życia hetmana 6 miast i 149 wsi), które rozwijało się i trwało przez ponad 3 i pół wieku. Znacznie więcej opowiem na ten i inne tematy podczas wycieczek po Zamościu i Roztoczu, poznamy tez miejsca dawnej Ordynacji.

O Kanclerzu wielkim koronnym Tomaszu Zamoyskim w rocznicę urodzin – 1 kwietnia 1594r.

Tomasz_Zamoyski

Hetman wielki koronny Jan Zamoyski bardzo długo oczekiwał na upragnionego potomka, czterokrotnie żonaty, gdyż żony niestety  bardzo młodo umierały, przeważnie przy porodach lub niedługo po nich, bardzo krótko żyły córki zrodzone z tych małżeństw. A Hetman w wielkiej żałobie i żalu zawsze strój czarny przywdziewał wraz ze swoim licznym wojskiem jeszcze bardziej …odstraszając wroga na polu bitwy. Jego ostatnią, czwartą  żoną była Barbara z rodu Tarnowskich, jej ojcem Stanisław kasztelan sandomierski. Bardzo interesujące jest to, że zarówno Stanisław Tarnowski ( z uwagi na sławę krewnego hetmana Tarnowskiego) oraz Jan Zamoyski ze względu na swoje własne zasługi brani byli pod uwagę jako kandydaci na zajęcie tronu na Wawelu. Kanclerz  Jan Zamoyski będący już w 53 roku życia doczekał się nareszcie potomka, upragnionego syna, któremu mógł przekazać wielki majątek, (w tym założoną 5 lat wcześniej Ordynację) oraz cenne rady i naukę tak potrzebną jak dobrze wiemy, w życiu.

Poniżej przedstawiam krótką historię Tomasza Zamoyskiego, więcej podczas zwiedzania Zamościa i Roztocza : http://przewodnikzamosc.pl/?page_id=2085 zapraszam serdecznie 🙂

Tomasz Zamoyski urodził się w piątek 1 kwietnia 1594 roku –  w Zamościu i wychowywany był pod okiem światłego ojca oraz Szymona Szymonowicza. Studiował w Akademii Zamojskiej, gdzie nauka rozpoczynała się wcześnie, gdy miał lat osiem uczył się już 4 języków: polskiego, łaciny, greki i tureckiego. W starszym wieku poznał kolejne i z pewnością moglibyśmy go dziś nazwać poliglotą. Tomasz był  wszechstronnie wykształconym magnatem, w Akademia Zamoscensis przeszedł studia z zakresu prawa, filozofii, inżynierii wojskowej retoryki i krasomówstwa ( był bardzo dobrym mówcą), matematyki, teologii. Po ukończeniu zamojskiego Hippeum opuścił Zamość i udał się w  naukowo- turystyczną (wówczas również kwitła turystyka) podróż po Europie, którą rozpoczął od krajów niemieckich, następnie syn Hetmana przyjmowany był przez króla Anglii Jakuba i Francji Ludwika XIII, natomiast we Włoszech wielokrotnie bywał na audiencji u papieża. Dlaczego tak się działo?  Z uwagi na wielką sławę ojca, która niosła się jeszcze przez wiele, wiele lat po całej Europie.  Hetmanowic wracając z tej kilkuletniej podróży po krajach zachodu zatrzymał się w Padwie gdzie powiedział Ja ojca swego drogi trzymać się chce…i nie inszych dróg sobie w ojczyźnie szukać ale tą utorowaną iść”. Po powrocie do Ojczyzny uczestniczył w wyprawach wojennych przy boku starego już hetmana a przyjaciela Ojca Stanisława Żółkiewskiego. Wraz ze swoją żoną Katarzyną z  Ostrogskich byli ludźmi bardzo religijnymi, wiele funduszy przeznaczyli na cele sakralne, ufundowali wiele kościołów jak np. Kościół Franciszkanów w Zamościu czy św Katarzyny w Szczebrzeszynie (na zdjęciu).

katarzyny

Pod koniec życia, za czasów panowania Władysława IV został mianowany kanclerzem wielkim koronnym, jeszcze wcześniej był bardzo poważnym kandydatem do otrzymania buławy hetmańskiej, z pewnością główną przeszkodą była choroba a już na pewno wczesna śmierć :), w wieku niemal 44 w styczniu 1638r.Mowę pogrzebową wygłosił słynny wówczas profesor retoryki ksiądz Andrzej Abrek, którego ród był w posiadaniu kamienicy abrekowskiej ( sąsiedniej do aptecznej). Tomasz Zamoyski został pochowany w podziemiach zamojskiej katedry i jego doczesne szczątki spoczywają obok ojca . Na koniec zauważę, że chętnie oprowadzę po sanktuariach, miejscach szczególnych także pielgrzymki, grupy kościelne https://przewodnikzamosc.pl/?page_id=2115

Ordynacja Zamojska cz I

 

lot golebia nad ratusz t

Ordynacja jak przyjęło prawo zwyczajowe to „Zbiór dóbr ziemskich składających się w jedną całość (…), która jedynie przez pierworodnego w linii prostej lub najstarszego w linii bocznej potomka płci męskiej posiadana być mogła”.

Ordynacja Zamojska powstała z inicjatywy Hetmana Wielkiego Koronnego Jana Zamoyskiego, znane już były wcześniej inne ordynacje Odrowążów czy Radziwiłłów. Hetman Zamoyski zdobywał majątek z wielkim wysiłkiem w ciągu kilkudziesięciu lat swojego życia, po swoim ojcu odziedziczył jedynie trzy i pół wsi : Kalinowice , Zdanów, Skokówka i pół Pniowa. Majątek nabywał przez kupno, przez wieczyste darowizny od króla a także od Sejmu Rzeczypospolitej za zasługi dla kraju. Myślał o przetrwaniu swych dóbr, aby majątek nie został roztrwoniony, najlepszym rozwiązaniem było założenie ordynacji, dobra w jej posiadaniu mogły być powiększane, ale nie mogły być uszczuplone. Obecnie podczas zwiedzania Roztocza bardzo często przebywamy na terenie tego dawnego majątku Zamoyskich. Czy prawo własności może być przywrócone? (…)