Archiwa tagu: Zamoyski elekcja

Jan Zamoyski i wybór króla

220px-Jan_Zamoyski_HetmanFormalnie zasada wyboru króla drogą elekcji viritim, pochodzi jeszcze  z czasów Jagiellonów, a po śmierci ostatniego Jagiellona akta dotyczące tego tematu odnalazł nie kto inny jak doskonały jurysta jak również archiwista Zygmunta Augusta – Jan Zamoyski i odnalazł on zapis z roku 1436 -gdzie czarno na białym stało, iż w Rzeczypospolitej monarchę wybierano przez elekcję a nie w drodze dziedziczenia”. W 1501 na sejmie zdecydowano ,że to senat miał wybierać króla ,natomiast w roku w 1538 roku ustalono ,że każdy szlachcic miał prawo do uczestnictwa w wyborze króla czyli właśnie przez Elekcję Viritim, rozbieżne jak widzimy propozycje.

Po śmierci Zygmunta Augusta, na początku lipca 1572 roku rozgorzała „wojna” pomiędzy magnaterią a szlachtą , protestantami a katolikami, w wirtej  walki rzucił się również Zamoyski, gdyż zdawał sobie sprawę ,że zwycięzcy będą decydować o sposobie elekcji. Początkowo w przewadze była magnateria , Piotr Zborowski ( protestant) wojewoda sandomierski wystąpił z uniwersałęm, propozycją elekcji jednomyślnie . Niedługo poźniej kasztelan lubelski Stanisław Słupecki oraz kasztelan wojnicki Jan Tęczyński wydali uniwersał , który wydatnie ograniczał prawa szlachty – miała być Ona reprezentowana przez magnatów na sejmie. Starosta bełski (Zamoyski) był zatrwożony ,że magnateria zamierza odebrać uprawnienia  szlachcie – dostrzegł chęć skłócenia szlachty przez Senat. Był wyraźnie nieufny
wobec magnaterii , podobnie myślała szlachta . Niechęć wywodziła się  jeszcze z czasów Królowej Bony , która nie wierzyła , że szlachta jest szczerze oddana Ojczyźnie ( a większość rycerzy rzeczywiście była jej oddana) i wykonywała szereg posunięć (gierki , intrygi itp.) , licząc na chciwość , sprzedajność Magnatów , choć nie tylko – by wyniku tych działań znaleźć poparcie w Senacie – a wiadomo – kto szuka ten znajduje ,czyż tak trudno o zdrajców za pieniądze ? Wracając do sposobu wyboru monarchy – na Sejmiku w Krasnymstawie w drugiej połowie lipca 1572r.,  pod wodzą starosty bełskiego Jana Zamoyskiego obalono propozycje magnatów, czyli  reprezentacji – dlatego żeby nikt nie czuł sie pokrzywdzony – usunięty od głosowania – wprowadzał wtedy głosowanie większąśćią2/3 albo ¾ jak już pisałem. Na początku stycznia 1573 na sejmie konwokacyjnym Zamoyski przeforsował Elekcję Viritim. Starosta bełski replikował magantom – „ Kto w wojnie życie daje za Ojczyznę ,ten niech daje i głos na elekcji „