Archiwa tagu: Zygmunt Pomarański

Bracia Pomarańscy i Zamość

W Zamościu od 2011 roku,   dzięki inicjatywie Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Oddział Zamość, przy zbiegu ulic Partyzantów, Okopowej i Łukasińskiego, przed kościołem Franciszkanów mamy rondo Braci Pomarańskich. Początkowo planowano uhonorować najbardziej znanego Zygmunta, bliskiego współpracownika Józefa Piłsudskiego  ale ostatecznie wyróżniono także Stefana I Józefa.

Wszyscy trzej bracia Pomarańscy od urodzenia byli związani z Zamościem. Walczyli w Kompanii Kadrowej Józefa Piłsudskiego.  już pod koniec I Wojny Światowej, w 1917 r. założyli w Zamościu Księgarnię Polską a następnie wydawnictwo, dzięki nim powstały regionalne czasopisma: Kronika Powiatu Zamojskiego i Teka Zamojska.

 

Pomarańscy byli oddanymi swej Ojczyźnie żołnierzami, walczyli w czasie wojny polsko – bolszewickiej 1920 r.  Zygmunt odbył praktykę notarialna u znanego zamojskiego notariusza …Bolesława Leśmiana, gdzie także z bardzo dobrym wynikiem zdał egzamin. następnie pracował jako notariusz a także komornik. Warto również nadmienić, że Zygmunt Pomarański odziedziczył po swoim ojcu Józefie, który należał do Orkiestry Włościańskiej Karola Namysłowskiego – talent muzyczny, jest autorem znanych pieśni żołnierskich  „Jedzie ułan na kasztance” i „O mój rozmarynie” .

Rondo Braci Pomarańskich w Zamościu

  W czasie II wojny światowej bracia należeli do Związku Walki Zbrojnej ( Zygmunt został  komendantem  Obwodu Zamość) a następnie do Armii Krajowej, żołnierzem AK był także syn Zygmunta – Ziemowit. Zygmunt został aresztowany przez Gestapo w Zamościu, następnie torturowany w okrutny sposób – połamano mu ręce i nogi, zginął w grudniu 1941 r. w niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz, także w tym obozie, rok później Niemcy zabili jego brata Józefa. Trzeci z braci Stefan został zamordowany w grudniu 1944 obozie w Flossenburgu.

Na koniec interesująca wypowiedź marszałka Piłsudskiego, który stwierdził że gdyby wszyscy jego żołnierze byli tak waleczni jak bracia Pomarańscy to nie tylko Kijów ale Moskwę by zdobył… Więcej podczas Zwiedzania Zamościa i Roztocza – https://przewodnikzamosc.pl/?page_id=746

Zamość wolny !

ratusz blisko krata kna bwa t.

Gdy pozostałe ziemie Rzeczypospolitej pozostawały jeszcze wolne, Zamojszczyzna dostała się pod pod obce ( austriackie) panowanie już podczas I zaboru, a zatem w roku 1772. Cesarz Józef II zasłynął z wyjatkowo niepopularnych reform, między innymi w Zamościu jeszcze pod koniec XVIII wieku doprowadził do zamknięcia klasztorów Franciszkanów, Klarysek, Bonifratów, Refarmatów  a także działającej 2 wieki Akademii Zamojskiej, a uzyskane obiekty przeznaczył na …cele wojskowe. Czarna noc zaborów trwała w Hetmańskim Grodzie wyjątkowo długo – półtora wieku, po okresie napoleońskim nasze ziemie dostały się pod panowanie rosyjskie.

Po  rozpoczęciu I Wojny Świątowej została powołana do życia Polska Organizacja Wojskowa, której zadaniem była walka o odzyskanie niepodległości na terenach Polski należacych do wszytkich trzech zaborców. POW działała także w Zamościu  (na czele zamojskiej struktury stanął Zygmunt Pomarański), który po upływie wieku, w roku 1915 ponownie został opanowany przez Austriaków. Gdy w drugiej połowie 1918 roku sytuacja Austriaków na froncie znacznie się pogorszyła, 16 paźdzernika Zamościanie zorganizowali Straż Obywatelską, na której czele stanął brat Zygmunta Stefan Pomarański. Obaj bracia wyjatkowo zasłużeni dla Zamościa okresu międzywojennego, załozyciele Księgarni Polskiej, drukarni, wydawcy pism regionalnych…, zgineli zamordowani przez NIemców w czasie II wojny światowej.

Ostatecznie władza w Mieście Arkad została przejęta wcześniej niż w stolicy, gdyż  w dniu 1-2 listopada 1918 roku, po opuszczeniu twierdzy przez garnizon Austracki. Wyjście zaborców przypominało nieco zdjecia z filmu „CK Dezerterzy”, np Komendat Fischer musiał wykupić się przez złożenie sumy na  piękny portret Tadeusza Kościuszki i dopiero wówczas mógł opóścić miasto. 2 listopada w kolegiacie odbyła się uroczysta msza święta wraz z przysięgą ż,ólnierzy na wieroność odradzającego się państwa polskiego, a następnie na Rynku Wielkim zorganizowano uroczystą manifestację patriotyczną .  Zamośc a za chwilę Polska były wolne.

Jeżeli będą Osoby zainteresowane opowieścią o dawnym  Zamościu, zwiedzaniem Padwy Renesansu nocą, zapraszam – jak pisałem (także) wczoraj – dziś wieczorem ok 21.30-40 i koniecznie kontakt przewodnikzamosc@gmail.com (dziś oczywiście gratisowo). Chociaż wolność w Zamościu już od 2 listopada, cała Ojczyna „wolność odzyska dopiero jutro”, zatem Rynek i ratusz jeszcze okratowane….