W ramach zwiedzania Zamościa pójdziemy także na Rotundę, gdzie kilka dni temu zakończyła się renowacja, o wartości ponad 8 mln złotych. Prace związane były z remontem i uzupełnieniem murów dawnej działobitni, poprawiono skarpę dachu, przyłączono instalacje w tym światłowód, wykonano także inne prace, już pod od koniec 2020 roku będzie można ponownie zwiedzać Rotundę. Jest to Miejsce Pamięci pomordowanych przez Niemców, w czasie II wojny światowej tysięcy Polaków, głownie mieszkańców Zamojszczyzny. W lipcu 1941 roku miała miejsce wizytacja Heinricha Himmlera w Zamościu, któremu bardzo spodobał się Zamość oraz okolice i właśnie nasz region został wybrany jako pierwszy, eksperymentalny teren do wysiedleń, natomiast Zamość miał zmienić nazwę na Himmlerstadt. Już w listopadzie 1941 Niemcy rozpoczęli próbne wywózki z kilku zamojskich wiosek.. Masowe wysiedlenia rozpoczęły się 27 listopada 1942 roku, program realizowany był w ramach planu poszerzania niemieckości jako General Plan Ost, Program zakładał wysiedlenie na wschód, po (zakładanej) wygranej ze Związkiem Radzieckim wojnie kilkadziesiąt milionów Słowian , w tym wiele milinów Polaków. W ramach wysiedleń policja i żandarmeria niemiecka otaczała wieś, okupanci pozwalali ludziom na zabranie tylko najbardziej potrzebnych rzeczy. Następnie mieszkańcy zamojskich wsi trafiali do obozów przejściowych w Zwierzyńcu i Zamościu, skąd po przeprowadzonej selekcji wywożono ich do obozów zagłady między innymi: w Auschwitz czy na Majdanku a cieszących się lepszym zdrowiem na roboty do Niemiec.
W ramach Pacyfikacji Zamojszczyzny w latach 1941 – 1943 wysiedlonych zostało około 110 tysięcy osób z okoł 300 wsi.. W czasie II wojny światowej bardzo ucierpiały dzieci, zbrodnicza niemiecka akcja objęła ponad 30 tysięcy najmłodszych mieszkańców naszej ziemi, z których część także trafiła do obozów zagłady a kilkanaście tysięcy do Niemiec w ramach tzw. germanizacji Na Rotundzie możemy zobaczyć wiele historycznych wystaw dotyczących – Nauczycieli, Harcerzy, Wołyniaków, Sybiraków , Dzieci Zamojszczyzny, Partyzantów…
Obecnie obowiązują ograniczenia w sferze prowadzenia działalności turystycznej ale wciąż można organizować małe zgromadzenia i wycieczki – serdecznie zapraszam szczególnie grupy kilkuosobowe na zwiedzanie Zamościa z przewodnikiem , w tym miejsc pamięci z czasów drugiej wojny światowej .