Ważna częścią opowieści o Zamościu jest informacja o tym, że miasto powstało na tzw surowym korzeniu ( in cruda radice – łac ).  W tym miejscu nic wcześniej nie było,  zapewne pod nadzorem Zamoyskiego I Bernardo Morando wykarczowano trochę drzew i krzewów by wreszcie w roku1580 mogła ruszyć życiowa inwestycja wielkiego hetmana.

Władysław Zamoyski pochodzi z “naszego” zamojskiego Rodu, tej słynnej familii, to wnuk XII Ordynata – Stanisława Kostki Zamoyskiego i księżniczki Zofii z Czartoryskich Zamoyskiej, ale także siostrzeniec Tytusa Działyńskiego. Władysław tak wiele uczynił dla Zakopanego, dla Tatr, dla Polski, dzięki niemu powstał Tatrzański i Wielkopolski Park Narodowy, tak łatwo teraz wybrać się koleją do Zakopanego, a w granicach naszego kraju znajduje się Morskie Oko ( ciekawostka- gdzie na Roztoczu znajduje się inne Morskie Oko ?)

Patriotyzm, wiarę, społecznikostwo i dumę rodową łączył z dość ekscentrycznym stylem bycia: „Był wysokiego wzrostu, trzymał się prosto, siwa broda dodawała mu dostojeństwa, ubierał się bez przesady skromnie – można by powiedzieć, ubogo, nosił bardzo wyświechtane ciemne ubranie, zdaje się jedyne jakie posiadał, nie był zarozumiały z racji swego pochodzenia, był raczej super demokratyczny. Miał różne dziwactwa, jadał tylko z głębokiego talerza i tylko obiady i kolacje. Jadąc w podróż zabierał w torbę kaszę i w butelce herbatę. Hrabia sypiał na twardym biurku z książkami pod głową. Podobno gdyż złożył ślubowanie, że dopóki Polska nie odzyska wolności, on w ten sposób będzie kładł się do snu. Ciężko pracował od rana do nocy, odmawiając sobie wszelkich przyjemności: nie pił, nie palił.

Władysław – potomek znamienitego Rodu, był człowiekiem niezwykle skromnym posiadając przy tym wielkie majętności – a jakże trudno połączyć te dwie kwestie. Jest na ten temat interesująca anegdota . Hrabia bardzo lubił jeździć koleją, a gdy kiedyś go zapytano: – Panie Zamoyski dlaczego Pan ciągle jeździ pociągiem trzecią klasą ? odparł – Bo nie ma czwartej…
W 1924 roku utworzył fundację, swój wielki majątek Zamoyski przekazał na rzecz Narodu Polskiego. więcej opowieści podczas zwiedzania Zamościa z przewodnikiem.

Wiele informacji usłyszanych i przeczytanych podczas ostatniej, wakacyjnej wycieczki do Zakopanego i na tatrzańskie szlaki.

Ostatnio brakuje pogody na żniwa, często pada deszcz. Rolnicy oczekują na słońce, na szczęście prognozy na najbliższy tydzień są optymistyczne, niebawem zobaczymy komba…żniwiarzy na polach:). Kilka tygodni przed zniwami gospodarz wychodził w pole, aby zobaczyć jak dojrzewa zboże i jakie zapowiadają się plony, brał do ręki kilka kłosów i wyłuskiwał kilkanaście ziaren, pocierając je w dloniach i zdmuchując plewy, następnie zliczał ilość ziarenek w kłosie, przegryzał ziarno i sprawdzał czy jest odpowiednio twarde. Kilka dni później powtarzał tą czynność, a potem znów, aby wreszcie stwierdzić …gdzieś na początku sierpnia …już czas rozpocząć żniwa! a to święty czas.

Jeszcze w latach sześćdziesiątych, a niekiedy później koszono najczęściej kosą, rzadziej sierpem ( żyto) . Wcześniej było inaczej – uważano, że nie godzi się używać kosy do koszenia zboża , szczególnie żyta, z którego wyrabiano chleb powszedni, dlatego w powszechnym uzyciu był sierp, a nie-połamana słoma po ścięciu sierpem była przydatna na strzechę na chałupę czy stodolę. Gospodarze przygotowywali się do żniw bardzo starannie: Młotkiem klepali kosy na żelaznych „babkach”, wbitych w drewniany pień. Dobijano także klinki przy kosisku. Odgłos klepanych kos rozchodził się po całej wsi jak jednostajna melodia. Następnie przychodził czas na przypięcie pałąka, dzięki któremu o wiele łatwiej postępowało koszenie, a zboże leciało na jedną stronę. Rano, najlepiej w sobotę ( dzień Matki Bożej) cała rodzina ( bardzo często z sąsiadami) wyruszała na żniwa, w domu zostawali jedynie chorzy, dziadkowie, babcie, a także ( niekiedy) małe dzieci. Jednakże trzeba podkreslić, że dzieci i niemowlaki również nie rzadko żniwiarze zabierali ze sobą. Starsze bawiły się na miedzach lub przy pracujących żniwiarzach a najmłodsze leżały w kołyskach z rozciągniętą nad nieckami (kołyską) płachtą – aby je zabezpieczyć od słońca. Piecze nad nimi sprawowali Ci członkowie rodziny, którzy akurat odpoczywali.

Kosiarz osełką, zamoczoną w wodzie, ostrzył bardzo często tępiącą się kosę. Za kosiarzem szły kobiety, które odbierały zboże z pakosa. Powrósła robiły dzieci, gdyż tej sztuki można było się szybko nauczyć i była to stosunkowo lekka praca. Jednakże snopy wiązały tylko starsze dzieci lub tą pracę wykonywali dorośli.

Następnie snopy ustawiano w dziesiątki na czubek kładąc czapę także że snopka, która zabezpieczała zboże przed deszczem. Zmęczeni Żniwiarze niecierpliwie czekali aż przyjdzie południe, co chwilę patrzyło się na słońce, czy już jest wtstraczajaco wysoko. Południe to był czas odpoczynku od ciężkiej pracy oraz pira na zasłużony posiłek Wszyscy zasiadali w cieniu pod drzewem albo ustawionym dziesiątkiem zboża i jedli to co rano zostało przyniesione z chałupy. Jeśli była to większa grupa żniwiarzy to jedna z kobiet przygotowywała w domu zupę: żur czy krupnik, był także świeży chleb, masło, czy maślanka. grupa. Po wielkim trudzie jadło się ze smakiem i uśmiechem na ustach. Następnie chwila przerwy, gdzie kto mógł tam kładł się lub siadał, żeby nieco odpocząć i nabrać sił przed zbliżającą się popołudniową pracą…. Zapraszam na wycieczki po Roztoczu I Zamościu z orzewidnikiem.