Dziś jest także dzień Pamięci tych, którzy odeszli, podczas wspólnego zwiedzania Zamościa odwiedzamy także Rotundę – Mauzoleum Martyrologii Zamojszczyzny.

Podczas II wojny światowej Niemcy stworzyli tu przejściowy obóz dla Polaków : inteligencji, ludzi związanych z ruchem oporu. Później, w roku 1942, obiekt ten stanowił także miejsce licznych, masowych egzekucji, Od listopada 1942 r. do sierpnia 1943 r. Rotunda pełniła funkcję obozu przesiedleńczego dla Polaków wysiedlanych z okolic Zamościa, Tomaszowa, Biłgoraja i Hrubieszowa

Oblicza się, że w latach 1940-1944 przez więzienie przeszło ok. 50 tys. ludzi. Znajdują się tutaj również groby ponad 45 tysięcy żołnierzy oraz partyzantów poległych w czasie okupacji niemieckiej na Ziemi Zamojskiej.

W tej dawnej działobitni znajdują się także Cele – Kaplice pamięci różnych grup , na przykład Sybiraków, Wołyniaków, Nauczycieli, Harcerzy. Szczególne miejsce to Kaplica Pamięci Dzieci Zamojszczyzny, która przypomina o wielkiej tragedii wielu tysięcy Dzieci zamordowanych i wywiezionych do Niemiec w czasie wojny