Archiwa tagu: Rotunda Zamość

80 lat Armii Krajowej – Powstanie Zamojskie

Przypomnujmy sobie początek drugiej wojny światowej 31 sierpnia 1939 Niemcy przebrani za Polaków wtargnęli do radistacji w Gliwicach (w tym czasie Gliwice należały do III rzeszy). Z radiosatacji został badany komunikat: „Uwaga, tu Gliwice. Radiostacja znajduje się w rękach polskich…”. Dwie godziny później Radio Berlin nadało już obszerny komunikat o „napadzie Polaków” na radiostację; podano też, że za napastnikami posuwają się polskie wojska z ciężką artylerią, że będą mordować kobiety i dzieci. Temat podjęto też w innych krajach. Te wydarzenia były pretekstem do wypowiedzenia wojny Polsce przez Rzeszę. Żyjemy w czasach gdy warto mieć na uwadze takie informacje , wiemy ze historia lubi się powtarzać.

O Armii Krajowej

Pierwsze oddziały Służby Zwycięstwu Polsce najszybciej w Polsce powstały na Zamojszczyźnie, działo się to zaraz po zakończeniu działań obronnych we wrześniu 1939 r. Partyzanci zdobyli broń na skutek kapitulacji polskich wojsk w lasach pod Tomaszowem Lubelskim, a także innych miejscach bitew, następnie SZP została przekształcona w Związek Walki Zbrojnej. Z rozkazu naczelnego wodza, generała Władysława Sikorskiego, dokładnie 80 lat temu – 14 lutego 1942 roku ZWZ przekształcono w Armię Krajową, która stała się największą konspiracyjną siłą zbrojną na okupowanych terenach Polski i najlepiej zorganizowanym państwem podziemnym w Europie . Zaprzysiężonych zostało około 400 tys. żołnierzy podziemia a ich głównym celem było odzyskanie utraconej wolności !

Pod koniec 1942 roku, we współpracy z oddziałami Batalionów chłopskich żołnierze AK rozpoczęli akcje dywersyjne przeciwko Niemcom, następnie walczyli w bitwach, organizowali: wysadzenie linii kolejowych, napady na wsie zasiedlone przez kolonistów niemieckich, na poczty czy inne instytucje okupanta. Działania podejmowano również w obronie wysiedlanych mieszkańców i Dzieci Zamojszczyzny. Sami Niemcy określi te akcje polskiego Ruchu Oporu jako „Powstanie Zamojskie„. Jedna z największych bitew w okolicy Zamościa została stoczona przez BCh i AK 1 lutego 1943 roku pod Zaborecznem – w poniższym artykule więcej na ten temat https://przewodnikzamosc.pl/?p=4744

Na początku 2022 roku na zamojskiej Rotundzie po niedawno przeprowadzonym generalnym remoncie urządzono miedzy innymi cele Armii Krajowej i Powstania Zamojskiego . Na zdjęciu słowa przysięgi, która składali żołnierze Armii Krajowej oraz jedno z zamordowanych przez niemców Dzieci Zamojszczyzny .

Czesława Kwoka – Dziecko Zamojszczyzny i rota przysięgi AK

Przedstawiam także zdjęcie przedstawiające wnętrze kaplicy na Rotundzie, poświęconej Partyzantom, którzy walczyli o wolność Polski, o wolność Zamojszczyzny.

Żołnierze Inspektoratu Zamość AK

Na zdjęciu poniżej Rotunda – Groby Żołnierzy Armii Krajowej, którzy zginęli w różnych bitwach w czasie Powstania Zamojskiego oraz w obronie pacyfikowanych wsi. W odpowiedzi na dzielną postawę polskiego Ruchu Oporu na Zamojskiej Ziemi Heinrich Himmler wydał siłom okupanta następujący rozkaz ” Gdy będzie konieczne, należy wytępić całe polskie wsie”

Groby partyzantów

W ramach prowadzonej Pacyfikacji oZamojszczyzny, niemcy planowali wysiedlić około 700 polskich wsi, lecz na skutek dzielnej postawu polskich partyzantów udało im się jedynie około 300, dlatego uważa się, że Powstanie Zamojskie zakończyło się zwycięstwem, przynajmniej częściowym. Zapraszam na zwiedzanie Zamościa z przewodnikiem, podczas którego odwiedzimy także zamojską Rotundę tel. 509 338 939

Pałac w Łabuniach – Hrabia Aleksander Szeptycki

Dziś zapraszam na wycieczkę poza Zamość, jadąc 15 km trasą w kierunku Tomaszowa trafimy do Pałacu Zamoyskich i Szeptyckich, gdzie obecnie służbę pełnią Siostry Franciszkanki Misjonarki Maryi. Zgromadzenie Sióstr otrzymało dawny pałac w darze od rodziny Szeptyckich w podziękowaniu za opiekę nad chorą córką Marią. To niezwykłe miejsce odwiedziliśmy wraz z grupą bankowców z Warszawy i uzyskaliśmy informacje, że już w maju Siostry otworzą Izbę Pamięci hrabiego Aleksandra Szeptyckiego i błogosławionego Stanisława Starowieyskiego oraz ich rodzin spokrewnionych z Aleksandrem Fredrą , Hrabia Aleksander Szeptycki został aresztowany przez Niemców w czerwcu 1940 w majątku w Łabuniach, a następnie przewieziony na zamojską Rotundę – miejsce martyrologii ludności Zamojszczyzny . Tu SS-mani chcieli zmusić hrabiego do biegu wokół dziedzińca obozu, a gdy hrabia odmówił wykonania rozkazu, Niemiec zamierzył się na niego nahajką, wówczas Szeptycki stanowczo zwrócił się do Niemca słowami:” jak śmiesz podnosić ręce na polskiego grafa ?!” po czym zachwiał się…, serce starszego już, dzielnego człowieka nie wytrzymało i hrabia umarł na oczach swych oprawców. O błogosławionym Stanisławie opowiem podczas wycieczki po Zamościu – https://przewodnikzamosc.pl/?page_id=746

Rotunda – Muzeum Martyrologii Zamojszczyzny

Dziś jest także dzień Pamięci tych, którzy odeszli, podczas wspólnego zwiedzania Zamościa odwiedzamy także Rotundę – Mauzoleum Martyrologii Zamojszczyzny.

Podczas II wojny światowej Niemcy stworzyli tu przejściowy obóz dla Polaków : inteligencji, ludzi związanych z ruchem oporu. Później, w roku 1942, obiekt ten stanowił także miejsce licznych, masowych egzekucji, Od listopada 1942 r. do sierpnia 1943 r. Rotunda pełniła funkcję obozu przesiedleńczego dla Polaków wysiedlanych z okolic Zamościa, Tomaszowa, Biłgoraja i Hrubieszowa

Oblicza się, że w latach 1940-1944 przez więzienie przeszło ok. 50 tys. ludzi. Znajdują się tutaj również groby ponad 45 tysięcy żołnierzy oraz partyzantów poległych w czasie okupacji niemieckiej na Ziemi Zamojskiej.

W tej dawnej działobitni znajdują się także Cele – Kaplice pamięci różnych grup , na przykład Sybiraków, Wołyniaków, Nauczycieli, Harcerzy. Szczególne miejsce to Kaplica Pamięci Dzieci Zamojszczyzny, która przypomina o wielkiej tragedii wielu tysięcy Dzieci zamordowanych i wywiezionych do Niemiec w czasie wojny

Listopadowe Zwiedzanie Zamościa – Katedra, Rotunda, Miejsca Pamięci…

Listopad to nostalgiczny, przywołujący pamięć o bohaterach naszej przeszłości miesiąc. W tym czasie zapraszam na szczególne zwiedzanie Zamościa z przewodnikiem. Na początku zapraszam do zamojskiej katedry, w jej kryptach  pochowani zostali Ordynaci Zamoyscy, oraz większość ich żon, pochodzących  z tak znamienitych rodów jak Czartoryscy, Poniatowscy, Potoccy, Tarnowscy, Sapieha, Ostrogscy, Działyńscy, Zółtowscy. W podziemiach  świątyni pochowani zostali także profesorowie Akademii Zamojskiej, biskupi z rodu Zamoyskich oraz stojący – od końca XVI wieku do końca wieku XX – na czele Kapituły Zamojskiej księża Infułaci. Na zdjęciu możemy zobaczyć trumny hetmana  Jana Zamoyskiego i jego syna kanclerza Tomasza Zamoyskiego, o nich jednak pisałem w wielu innych artykułach np: https://przewodnikzamosc.pl/?s=hetman+zamoyski. Niestety od kilkunastu lat nie można już wchodzić do krypt katedry, wyjątkowo jednak gdy większa grupa szczególnie o to poprosi, to teraz w listopadzie zorganizujemy zwiedzanie podziemi dawnej kolegiaty

????????????????????????????????????

Pochówek ostatniego Ordynata Jana Zamoyskiego miał miejsce w roku 2002, niedługo po nim pochowane zostały ( po raz drugi) doczesne szczątki jego małżonki Róży, sprowadzone do Zamościa z warszawskich Powązek.

,roza

Róża Zamoyska z Żółtowskich nazywana Aniołem Dobroci, w czasie wojny była przewodniczącą Polskiego Komitetu Opiekuńczego w Zwierzyńcu oraz opiekunką dzieci uwięzionych w tutejszym obozie przejściowym. Jakże często zwyciężała w sprawach wydawać by się mogło beznadziejnych, jak chociażby w przypadku Dzieci Zamojszczyzny, o czym piszę niżej. Zmarła tragicznie 40 lat temu – w październiku 1976 roku w Warszawie – podczas wypadku autobusu. W trzydziestą trzecią rocznicę wspólnego pożycia napisała do swego ukochanego męża Jana : „Kochany, będąc w tym dniu daleko, myślę, że umieliśmy zachować receptę naszej wspólnej miłości, niech ona trwa i w tym duchu piszę, jedyny mój. Twoja Rózia”. Rodzina Zamoyskich miała w czasie II wojny światowej  szczególne zasługi w ratowaniu Dzieci Zamojszczyzny. Dzięki Janowi, Róży a także innym mieszkańcom Zwierzyńca  uratowanych zostało, a konkretnie wyprowadzono  z obozu przesiedleńczego ponad czterystu pięćdziesięciu  najmłodszych mieszkańców Ziemi Zamojskiej. Dziećmi przez długi czas opiekowały się Róża wraz z paniami ze Zwierzyńca, a po zakończeniu wojny wróciły one do swych rodzin.

zamoyscy

Na zdjęciu Jan i Róża Zamoyscy ( wiele pamiątek możemy zobaczyć na Rotundzie)

Warto także zwiedzić Zamość i właśnie teraz zwrócić uwagę na pomniki  Armii Krajowej, Batalionów Chłopskich czy pamięci pomordowanych i wysiedlonych Dzieci Zamojszczyzny

W czasie tych smutnych dni listopadowych wspominamy naszych bohaterów, mogiły wielu odnajdziemy w południowej części miasta. Rotunda to dawna działobitnia, wybudowaną ją  jeszcze na początku XIX wieku,  miała ważne znacznie obronne.  Obecnie jest to  Muzeum Martyrologii Ludności Zamojszczyzny z czasów II wojny światowej, tutaj Niemcy zabili  około 8 tyś osób Polaków. Miejsce kaźni w dużej mierze dla inteligencji polskiej, duchowieństwa oraz kierownictwa i żołnierzy ruchu oporu. Pochowana tu również żołnierzy radzieckich a także Żydów

rotnd-aw-mgele-lad

 Rotunda – miejsce pamięci zamordowanych naszych rodaków, jakże często dziadków, babć czy wujków, to szczególny czas gdy wspominamy bliskich, jak również tych którzy walczyli, oddawali życie abyśmy my mogli żyć wolni.

W celach od III – XV znajdują się tablice, epitafia dla uczenia męczeńskiej śmierci Polaków, głównie mieszkańców Zamojskiej Ziemi. Do ofiar należą  jakże często nieletni harcerze,  a także nauczyciele, kupcy, rzemieślnicy, czy pojedyncze osoby, które nie mają swoich mogił i w poszczególnych celach postawione zostały pomnik ich pamięci.

Natomiast w ostatnich celach począwszy od XVI znajduje się wystawa „Ku przestrodze i pamięci 1939 -1944„. Możemy tam obejrzeć  tablice, plansze informacyjne, kopie dokumentów oraz materiałów archiwalnych, które przedstawiają historię Zamojszczyzny  i Zamościa w latach II wojny światowej

rotunda-zydzie-i-rosjPrzed wejściem i wokół Rotundy znajdują się groby osób walczących o wolność w czasie wojny obronnej Września 1939 r oraz z czasów Powstania Zamojskiego. rotun-z-tabic-w-mgle-krzyz

Rotunda Zamojska

rotnda1Rotunda ( dawniej działobitnia) to Muzeum Martyrologi Zamojszczyzny z czasów II wojny światowej, gdzie z rąk niemieckich zginęło około 8 tyś osób. Miejsce kaźni w dużej mierze dla inteligencji polskiej i kierownictwa ruchu oporu…

Podczas zwiedzania Zamościa odwiedzamy to miejsce pamięci pomordowanych  tu Polaków. W celach od III – XV znajdują się tablice, epitafia dla uczenia męczeńskiej śmierci Polaków, głównie mieszkańców Zamojszczyzny. Wiele spośród ofiar ( grupy społeczne jak np harcerze, nauczyciele, kupce, także partyzanci…, czy pojedyncze osoby) nie ma swoich mogił i w poszczególnych celach postawione zostały pomnik ich pamięci.

Natomiast w ostatnich celach począwszy od XVI znajduje się wystawa „Ku przestrodze i pamięci 1939 -1944„. Możemy tam zobaczyć tablice, plansze informacyjne, kopie dokumentów oraz materiałów archiwalnych, które przedstawiają historię Zamojszczyzny  i Zamościa w latach 1939 -1944 r.

Przed wejściem i wokół Rotundy znajdują się groby osób walczących o wolność w czasie wojny obronnej Września 1939 r oraz z czasów Powstania Zamojskiego W przeddzień Wszystkich Świętych, Panie miej Ich Wszystkich w Opiece.

Zwiedzanie Zamościa z przewodnikiem

z du ża grupą przed ratuszemok

 Propozycja zwiedzania Zamościa i Roztocza wraz z profesjonalnym przewodnikiem turystycznym. 

1. Rynek Wielki z arkadowymi kamienicami i ratuszem,

2. Rynek Solny i Wodny,

3. Akademia Zamojska,

4. Park na terenach pofortecznych,

5. Synagoga renesansowa wraz z mykwą ,

6. Nadszaniec (trasa turystyczna 8.5 zł ), mury miasta  i bramy, ( punkt widokowy 2,5 zł)

7. Muzeum Zamojskie (wstęp 5 zł)

8. Pomnik Jana Zamoyskiego i Pałac,

9. Katedra zamojska

10. Muzeum Sakralne ( wstęp 1,5 zł)

11. Rotunda (   dodatkowe 1,5 godziny)

Poza tym kolejnego dnia (lub więcej) proponujemy  wycieczkę i zwiedzanie Roztocza, szczegóły tutaj:  https://przewodnikzamosc.pl/?page_id=1129

W ramach wycieczki po Zamościu szczególnie chciałbym szczególnie zwrócić uwagę na  :

1. Muzeum Okręgowe, gdzie  poznamy historię Zamościa, Rodu i Ordynacji Zamoyskiej, na własne oczy zobaczymy eksponaty, rekwizyty sprzed wielu wieków. Zobaczymy także jak przed czterema wiekami w kamienicy, w której obecnie znajduje się muzeum mieszkaliOrmianie i jakie pozostawili  pamiątki .

Muzeum z W-wy

2. Bastion nr VII wraz Nadszańcem trasa turystyczna – tu poznamy dzieje bitew, które rozgrywały się przed stuleciami pod murami  Hetmańskiego Grodu , poczujemy dosłownie ! zapach prochu oraz jak czuli się jak obrońcy Zamościa podczas natarcia Kozaków, Szwedów, Austriaków czy Moskali i doświadczymy na własnej skórze, że Zamość to twierdza nie do zdobycia.Zaprezentuję również kilka ekspozycji przedstawiających wojsko, armaty, broń dawnej Rzeczypospolitej w nawiązaniu do historii Zamościa. Możliwość strzelania ze starej broni i armat. Punkt widokowy.

3. Katedra – wielkiego, mającego cztery wieki pomnika historii, świadczącego o wierze zamojskiego ludu i wielkości Zamoyskich. Dowiemy się kto z wielkich przebywał lub też został pochowany w zamojskiej świątyni, zobaczymy jej piękno i dowiemy się o niezwykłych relikwiach sprowadzonych  z Watykanu jeszcze przez samego Hetmana  Jana. Będziemy mogli także odwiedzić Muzeum Sakralne, bardzo bogate w rekwizyty .

damian stefanskia ratuszok

Większe grupy możemy oprowadzić z wykorzystaniem urządzenia nagłaśniającego, co znacznie poprawia komfort słuchania.

Usługi przewodnickie świadczone są na najwyższym poziomie, istnieje możliwość : uzgodnienia innych warunków, specjalnych tematów, promocji, wyboru  trasy… po kontakcie na mail : przewodnikzamosc@gmail.com  lub tel. 509 338 939,

Poza tym proponujemy tematy specjalne zwiedzanie Zamościa według programu przedstawionego powyżej, jednakże w dużej ( wg potrzeby – większości ) części czas przeznaczymy na :

1. Akademia Zamojska, nauka, profesorowie, studenci…

2. Katedra idea powstania, historia, zabytki, relikwie, inne świątynie,

3. Twierdza, mury obronne i bitwy pod Zamościem, o hetmański gród,

4. Program dla szkół: https://przewodnikzamosc.pl/?page_id=794

5. Jan Zamoyski w Zamościu, w domu i rodzinie,

6. Hetman Zamoyski – osoba publiczna,

7. Ordynacja Zamoyska od 1589 do 1944r. szesnastu Ordynatów  w odniesieniu do Zamościa i nie tylko.

 

 

zamośćok

 

zd. W. Wójcik.

 

Nasze  Strony Internetowe : 

1. Przewodnik po Zamościu i Roztoczu – www.PrzewodnikZamosc.pl i www.PrzewodnikRoztocze.pl

Srony na Faceboku – Zapraszamy do wejścia I POLUBIENIA :-)

2. Przewodnik Zamość fbwww.facebook.com/PrzewodnikZamosc

3. Przewodnik Roztocze fbwww.facebook,com/PrzewodnikRoztocze

4. Jan Zamoyski fb – www.facebook,com/hetmanJanZamoyski

Zachęcamy do poczytania tekstów  i obejrzenia  zdjęć zamieszczonych na powyższych stronach. W związku z oprowadzaniem wielu wycieczek po Zamościu, stałę redagowanie bloga,  zapoznawaniem się z nowymi informacjami, czytaniem artykułów i książek, poznawaniem historii dotyczącej Perły Renesansu i ludzi związanych z tym niezwykłym miastem, to podczas zwiedzania Zamościa i Roztocza, chętnie podzielimy się tym co najbardziej interesujące, zadziwiające, zabawne…

jacek świerczyński rw z lotu

„Tales soleant esse republicae, cujusmodi sunt mores et institutio civium”

„Takie będą Rzeczypospolite jakie Jej młodzieży chowanie” 

Hetman  Jan Zamoyski

 

Renowacja Zamościa przed wojną

schody  drugie strony l 30 te

Czytam właśnie dzienniki Zygmunta Klukowskiego „Zamojszczyzna”, to bardzo dobra  lektura na  długie, zimowe wieczory, dzięki niej mam mozliwość poznania bezpośredniej relacji  na temat naszej małej Ojczyzny . Dyrektor szpitala ze Szczebrzeszna barwnie opisuje trudne lata II wojny światowej a także okres przed jej rozpoczęciem i historię wprowadzania komunizmu na Zamojszczyżnie. Dziś chciałbym napisać o tym jak dr Klukowski opisuje bardzo ambitego człowieka, o szerokich horyzontach – starostę zamojskiego Mariana Sochańskiego, który już w latach 30 tych podjął się renowacji Starego Miasta  w Zamościu. Rekonstrukcję ratusza według pierwotnego wyglądu przeprowadził Tadeusz Zaremba. Znaczną pomoca staroście służył ostatni przedwojenny ( formalnie do 1941 r. gdy został zabity przez Niemców na Rotundzie) burmistrz Zamościa Michał Wazowski.

Na zdjęciu przedstawione zostały  schody ratusza jeszcze przed odnowieniem, z pewnością dostrzegamy różnicę w odniesieniu do stanu obecnego… Jak opisuje Zygmunt Klukowski, dzięki tej renowacji, juz przed wojną wśród turystów z różnych stron Polski zwiedzanie Zamościa stało się bardzo popularne. Podrózni w swych samochodach, często przemierzali drogę z Warszawy do Lwowa właśnie w Zamościu robiąc przerwę i miło spędzając czas na  rynku przed ratuszem.  Ja także zapraszam Państwa na wycieczki po kolejnej, własnie przeprowadzonej renowacji murów, bram i zabytków Perły Renesansu  https://przewodnikzamosc.pl/?page_id=746.