Dzisiaj podczas wycieczki po Zamościu stojąc przed pomnikiem hetmana Jana Zamoyskiego, uświadomiłem sobie, że właśnie mija 410 lat od jego śmierci. Następnie odwiedziłem grób wielkiego hetmana w katedrze.

Założyciela Zamościa umarł nagle, dnia 3 czerwca 1605 roku – popołudniu, w pałacu w Zamościu. Wielki kanclerz skonał na rękach żony Barbary  i jedynego syna. Pochowany został w podziemiach zamojskiej świątyni, a płytę nagrobną z czarnego marmuru z insygniami władzy buławą hetmańska i pieczęcią kanclerską – według jego testamentu – wykonano za czasów syna Tomasza. Żałoba okryła całą Rzeczypospolita, rozpaczało za tym wielkim człowiekiem wielu jego przyjaciół, braci spośród szlachty, o której dobro kanclerz zawsze zabiegał. O śmierci Jana Zamoyskiego dowiedziały się nie tylko największe domy w Rzeczypospolitej ale i w całej Europie.

Maciej Dresner pisał ” Miała Polska czym się chlubić, dopóki żył ów tak wielki mówca i wódz. Po jego stracie ma państwo dostateczną przyczynę do opłakiwania szkody, jak długo losy nie zdarzą mu drugiego, podobnego męża..”

Prawdziwy przedstawiciel  epoki renesansu, doskonale znał się na historii, architekturze, prawie, filozofii, teologii, teorii i praktyce dowodzenia wojskami. Twórca Ordynacji Zamojskiej, czyli państwa w państwie, na której czele stali kolejni zamojscy Ordynaci, kanclerz i hetman wielki koronny, założyciel Zamościa, Tomaszowa, Szarogrodu i innych miast, fundator kolegiaty i Akademii  Zamojskiej. Kanclerz wiele uczynił dla Rzeczypospolitej, która ukochał, pod koniec życia wyraził życzenie aby na jego grobie wyryto sentencję „Tu leży Jan Zamoyski, który wiele cierpiał dla ojczyzny, więcej …od ojczyzny „.