Archiwum kategorii: Historia

Od wieku szesnastego do dnia wczorajszego

Rotunda Zamojska

rotnda1Rotunda ( dawniej działobitnia) to Muzeum Martyrologi Zamojszczyzny z czasów II wojny światowej, gdzie z rąk niemieckich zginęło około 8 tyś osób. Miejsce kaźni w dużej mierze dla inteligencji polskiej i kierownictwa ruchu oporu…

Podczas zwiedzania Zamościa odwiedzamy to miejsce pamięci pomordowanych  tu Polaków. W celach od III – XV znajdują się tablice, epitafia dla uczenia męczeńskiej śmierci Polaków, głównie mieszkańców Zamojszczyzny. Wiele spośród ofiar ( grupy społeczne jak np harcerze, nauczyciele, kupce, także partyzanci…, czy pojedyncze osoby) nie ma swoich mogił i w poszczególnych celach postawione zostały pomnik ich pamięci.

Natomiast w ostatnich celach począwszy od XVI znajduje się wystawa „Ku przestrodze i pamięci 1939 -1944„. Możemy tam zobaczyć tablice, plansze informacyjne, kopie dokumentów oraz materiałów archiwalnych, które przedstawiają historię Zamojszczyzny  i Zamościa w latach 1939 -1944 r.

Przed wejściem i wokół Rotundy znajdują się groby osób walczących o wolność w czasie wojny obronnej Września 1939 r oraz z czasów Powstania Zamojskiego W przeddzień Wszystkich Świętych, Panie miej Ich Wszystkich w Opiece.

Dziś czterysta czwarta rocznica Hołdu Ruskiego !

hold-ruski129 października 1611 roku, na Zamku Królewskim w Warszawie miał miejsce hołd ruski – największy triumf w dziejach Polski.

„Ze względu na okoliczności tego epokowego wydarzenia zostało ono całkowicie wymazane z naszej historii jeszcze przez cenzurę carską w XIX wieku, a komunistyczna cenzura PRL podtrzymała tamten rosyjski zapis. 404 lata temu,  wielki wódz i mąż stanu hetman Stanisław Żółkiewski, zdobywca Moskwy, przywiódł do Warszawy wziętych do niewoli wrogów Polski. Byli to car Rosji Wasyl IV, oraz jego bracia dowódca armii rosyjskiej wielki kniaź Dymitr oraz następca moskiewskiego tronu wielki książę Iwan. Pod łukiem triumfalnym przejechał najpierw zwycięski wódz i hetman Stanisław Żółkiewski, za nim inni dowódcy wojska polskiego, zwycięscy żołnierze, a na końcu car i jeńcy rosyjscy. W konwoju i pod eskortą polskich dragonów przez Krakowskie Przedmieście zostali doprowadzeni na Zamek Królewski, gdzie na uroczystej sesji zebrały się wspólnie Sejm i Senat Rzeczypospolitej. Obecni byli wszyscy posłowie i senatorowie, a także większość biskupów i wojewodów oraz najważniejsi politycy i dowódcy wojskowi. Na tronie zasiadł król Zygmunt III Waza  w asyście Prymasa Polski i kanclerza wielkiego koronnego.

Car Rosji schylił się nisko do samej ziemi, tak że musiał prawą dłonią dotknąć podłogi, a następnie sam pocałował środek własnej dłoni. Następnie Wasyl IV złożył przysięgę i ukorzył się przed majestatem Rzeczypospolitej, uznał się za pokonanego i obiecał, że Rosja już nigdy więcej na Polskę nie napadnie. Dopiero po tej ceremonii król Polski Zygmunt III Waza podał klęczącemu przed nim rosyjskiemu carowi rękę do pocałowania. Z kolei wielki kniaź Dymitr, dowódca pobitej przez wojsko polskie pod Kłuszynem armii rosyjskiej, upadł na twarz i uderzył czołem przed polskim królem i Rzecząpospolitą, a następnie złożył taką samą przysięgę jak car. Wielki kniaź Iwan też upadł na twarz i trzy razy bił czołem o posadzkę Zamku Królewskiego, po czym złożył przysięgę, a na koniec rozpłakał się na oczach wszystkich obecnych. W trakcie całej ceremonii hołdu na podłodze przed zwycięskim hetmanem, królem i obecnymi dostojnikami Rzeczypospolitej leżały zdobyte na Kremlu rosyjskie sztandary, w tym najważniejszy – carski ze złowieszczym czarnym dwugłowym orłem. Ceremonia hołdu ruskiego zakończyła się uroczystą Mszą Świętą w sąsiadującym z Zamkiem kościele św. Jana (obecnie bazylika archikatedralna), zwanym wówczas kościołem Rzeczypospolitej.”

Józef Szaniawski

Warto zauważyć, że hetman Stanisław Żółkiewski był powinowatym i wielkim przyjacielem Jana Zamoyskiego.

Szturm twierdzy Zamość AD 2015

wymarsz Chorągwii Husarskiej Marian ZakrzewsskiNajwiększe Wiktorie Jana Zamoyskiego” będą temetem przewodnim widowiska w Zamościu, które odbędzie się w dniach 14-16 sierpnia 2015r. Zobaczymy historyczną rekonstrukcje największego zwycięstwa  Jana Zamoyskiego, które miało miejsce pod Byczyną, w dniu 24 stycznia 1588r. Pod tym grodem na Opolszczyźnie zmierzyły się wojska hetmana wielkiego koronnego i arcyksięcia Maksymiliana, pretendenta do polskiej korony, po każdej ze stron wzieło udział  6 tysiecy żołnierzy i poległo łącznie około 3 tysiecy walczących pod Byczyną.

Jeśli wybierzemy się tego dnia na zwiedzanie Zamościa zobaczymy także rekonstrukcję szturmu i zdobycia bronionego przez Szwedów – przez już ponad sześćdziesięcioletniego hetmana Zamoyskiego twierdzy Biały Kamień  w dniu 30 września 1602 r.

Program „Szturmu Twierdzy Zamość”

Piątek 14 sierpnia 2015r.

20:00 – 21:00 Koncert zespołu Joryj Kłoc – przed Bramą Szczebrzeską. 

Sobota 15 sierpnia 2015r.

11.00 Oficjalne rozpoczęcie Widowiska Historycznego Szturm Twierdzy Zamość. Największe Wiktorie Jana Zamoyskiego. Prezentacja przybyłych grup. (Rynek Wielki)
12:10 – 12.40 Inscenizacja Bitwy pod Byczyną – pomiędzy Bramą Szczebrzeską i Bastionem III
13:00 – 17:30 Konkurs kulinarny. Konkurs rozpalania ogniska. Konkurs na zabawkę z epoki. 
17.00 – 18.00 Szkółka szermiercza dla dzieci oraz dorosłych (Teren obozu wojskowego)
17.30 – 18.30 Manewry oddziałów piechoty. Pokazy scenek rodzajowych z epoki – Rynki Wielki, Wodny i Solny 
22.15 -22.45 Inscenizacja Oblężenia Zawłoczy – okolice  Bramy Szczebrzeskiej 
23.00 -24.00 Koncert zespołu Leśne Licho – przed Bramą Szczebrzeską)

Niedziela 16 sierpnia 2015r.

10:00 – 12:00 Manewry oddziałów piechoty. Pokazy scenek rodzajowych z epoki. (Rynki Wielki, Wodny i Solny
12.30 – 13.00 Oblężenie i Bitwa pod Białym Kamieniem. – pomiędzy Bastionem I i II)
13:30 – Wręczenie nagród za konkursy, zakończenie widowiska – Arsenał Zamojski

Oraganizatorem „Szturmu Twierdzy Zamość – Największe Wiktorie Jana Zamoyskiego” jest Zamojskie Bractwo Rycerskie. Widowisko zostało dofinansowane z budżetu Miasta Zamościa. Sponsorem głównym wydarzenia jest PKP Linia Hutnicza Szerokotorowa spółka z o.o.

Nocne Zwiedzanie Zamościa.

Kilka godzin temu, już znacznie po północy zakończyła się dzisiejsza Noc Muzeów,  To była doskonała okazja aby zobaczyć i podziwiać hetmański gród w jakże uroczym, nocnym oświetleniu. Mam nadzieję, że nie zanudziłem opowieścią o starych murach, próbach zdobycia grodu czy  dziejach miasta i jego mieszkańców. Zamość nocą robi duże wrażenie lecz chciałbym zauważyć, iż warto temu wyjątkowemu miastu, przyjrzeć także w dzień :-).SAM_9208 Przewodnik turystyczny po Zamościu i Roztoczu serdecznie zaprasza na wycieczki  szczegóły – https://przewodnikzamosc.pl/?page_id=1129
Na zdjęciu wczorajszy widok z ratuszowej wieży.

O pogrzebie Krystyny z Radziwiłłów Zamoyskiej w 435 rocznicę.

warszawa-kosciol-sw-annyKsiężniczka Krystyna z Radziwiłłów Zamoyska, druga żona kanclerza Jana Zamoyskiego zmarła  na skutek gorączki popołogowej,  w dniu 28 lutego 1580 r. Dziś natomiast przypada dokładnie 435 rocznica jej pogrzebu, który odbył się w dniu 26 marca 1580 r., w kościele św Anny w Warszawie, gdyż tam tez została pochowana jej stryjeczna babka Anna Radziwiłłówna, matka ostatnich książąt mazowieckich. Pogrzeb ten w przeciwieństwie do pogrzebu samego hetmana odbył się w wielką „pompą” jak wówczas mówiono, uczestniczyła w nim chociażby królowa Anna Jagiellonka, a także wielu znamienitych gości, a dzwony biły we wszystkich warszawskich kościołach. Jan Zamoyski po raz drugi włożył szaty żałobne, kazał również umieścić kamienny nagrobek, który jednak do naszych czasów się nie zachował. Kanclerz ułożył także Epitafium: „… Krystyna Radziwiłłówna żona Jana Zamoyskiego kanclerza Królestwa Polskiego, matrona najwyższej bogobojności…, w najzgodniejszym małżeństwie była lat dwa, miesięcy dwa, dni dwa, wydała mężowi córeczkę Elżbietę, zmarła w Warszawie ostatniego dnia lutego” Więcej historii, nie tylko o Zamoyskich opowiem podczas zwiedzania Zamościa https://przewodnikzamosc.pl/?page_id=746

Demokracja szlachecka

wymarsz Chorągwii Husarskiej Marian Zakrzewsski

Zapoznałem się ostatnio bliżej  z tematem Jednomandatowych Okręgów Wyborczych  i dostrzegam zasadnicze podobieństwo do zasad funkcjonowania demokracji szlacheckiej sprzed wieków, której ustrój został wypracowany w dużej mierze dzięki zasługom i pracy trybuna ludu szlacheckiego Jana Zamoyskiego. XVI wiek to wyjątkowo dobrze funkcjonujący okres polskiego ustroju parlamentarnego, izbę poselską tworzyli wówczas przedstawiciele poszczególnych ziem, związani odpowiedzialnością przed szlachtą. Należy podkreślić że była to bardzo konkretna odpowiedzialność przed wyborcami z danego okręgu. W obecnym systemie parlamentarnym posłowie są przedstawicielami narodu w ogólności a ich odpowiedzialność się rozmywa. Kończy się to tym że nasi reprezentanci odpowiadają za swoją pracę, głosowania nie przed nami a przed swoją partią. Obraz Mariana Zakrzewskiego „Wymarsz Chorągwi Husarskiej”. Jako przewodnik chętnie opowiem o historii, legendach, atrakcjach Zamościa, Akademii, Ordynacji, rodu Zamoyskich a także Roztocza https://przewodnikzamosc.pl/?page_id=746.

Zamoyski zwycięża pod Byczyną i pewna anegdota

Zamoyski_pod_Byczyna_(Matejko)

Zamoyski pod Byczyną. Kopia zaginionego obrazu Jana Matejki. Wykonał Piotr Walerski.
http://www.piotrwalerski.alte.pl/malarstwo_historyczne.html)

 Przedwczoraj miała miejsce rocznica wyboru Jana Zamoyskiego na kanclerza wielkiego koronnego, działo się to 1 marca 1578r.. Artykuł ten o Janie Władysławie Zamoyskim z Podzamcza. Był żonaty z Francuzką, Ludwiką Eugenią Pelissier, księżniczką de Malakoff. Będąc z nią w Wiedniu, chciał, by została mianowana damą dworu na dworze cesarskim. Takie były wtedy zwyczaje w rodzinach arystokratycznych. Tu jednak zaczęły się trudności. Na dworze istniała specjalna komisja mająca o takiej nominacji decydować. Jej dochodzenia wypadły negatywnie. Ojciec młodej Zamoyskiej, marszałek Pelissier, choć nosił tytuł książęcy nadany przez Napoleona III za zdobycie twierdzy w czasie wojny krymskiej, nie pochodził ze szlachty. Dama dworu musiała posiadać aż 16 świadectw swego szlacheckiego pochodzenia, wliczając w to dziadków i pradziadków.

Rozgniewany odmową Jan Zamoyski udał się do pracowni Jana Matejki w Krakowie i zamówił dużych rozmiarów obraz historyczny, przedstawiający hetmana Jana Zamoyskiego prowadzącego w triumfalnym pochodzie wziętego do niewoli pod Byczyną arcyksięcia Maksymiliana z Habsburga. Obraz ten, wystawiony w Wiedniu, wzbudził wiele wesołości wśród przebywających tam Polaków. Niestety, spłonął on później w Powstaniu Warszawskim.

O Bitwie po Byczyną, która miała miejsce 24 stycznia 1588, zatem 427 lat temu.

Hetman, który z uporem czytał literaturę klasyczna zaskoczył potomka cesarskiego tronu działaniem opartym na  manewrze Epaminondasa, zastosowanym podczas bitwy pod Leuktrami w 371 roku p.n.e., który wielce zaskoczył  dla nieobeznanego ze sztuką walki Maksymiliana

Wykorzystując swoje doświadczenie, Zamoyski rozkazał swoim wojskom ruch skosem do szyków armii Maksymiliana.  Lewe skrzydła wojsk hetmana uderzyły w centrum, zaś prawa i środkowa flanka uderzyła w lewe skrzydło Austriaków. Zamoyski oraz walczący z nim tak wspaniali dowódcy jak jego powinowaty Stanisław Żółkiewski,  czy starosta sandomierski Stanisław Pękosławski, był pewien zwycięstwa. Szarża polskiej jazdy doprowadziła do chaosu w szeregach wojsk austriackich, które bezładnie rzuciły się do ucieczki. Wynik bitwy był przesądzony, tym bardziej że zwycięstwa dopełniła polska husaria, niosąca śmierć i panikę.  Bitwa zakończyła się pełnym zwycięstwem hetmana Zamoyskiego. Więcej historii dotyczących Założyciela Zamościa i nie tylko w czasie wycieczki https://przewodnikzamosc.pl/?page_id=746 – Zapraszam serdecznie

Dzieci Zamojszczyzny w Auschwitz

czesi Kwoak 2

Na zdjęciu Czesia Kwoka, trafiła do niemieckiego obozu Auschwitz z Zamościa i została zabita zastrzykiem z fenolu 12 marca 1943 r.

„Gdy mnie resztkami łez żegnałaś Mamo
Nie umiałem Ci jeszcze powiedzieć słowa „Kocham”
Nie potrafiłem zapytać dlaczego
I z jakiego powodu stale było zimno
Dlaczego choć truchlało zbolałe małe serce
Siłą wyrwano z twoich rąk mą nadzieję…”
Maria Gmyz

Wczoraj obchodziiśmy rocznicę wyzwolenia niemieckiego obozu Auschwitz, w naszej pamięci pozostaną wśród innych Ofiar Dzieci Zamojszczyzny, które również trafiały  do tego obozu . Dzieci przemawiają wciąż do nas i mówią o strachu przed śmiercią „ubraną w niemiecki mundur”. Niemcy mieli wielokrotnie swoje własne  dzieci, ale to nie powstrzymało ich przed  mordowaniem najmłodszego pokolenia Polaków z Zamojszczyzny   W czasie II wojny  zginęło w obozach, transporcie.. tysiące dzieci pochodzących z powiatów: biłgorajskiego, hrubieszowskiego, tomaszowskiego, zamojskiego, w tym ponad tysiąc tych niewinnych istot poniosło męczeńska śmierć  w obozach Auschwitz i Birkenau,

dzici zamojsczynpodczas wysiedlenia

Dzieci Zamojszczyzny podczas wysiedlenia jednej z zamojskich wiosek.

Wiemy również o pojedynczych przypadkach dotrwania dzieci aż do dnia wyzwolenia z obozu, które miało miejsce dokładnie  70 lat temu Obóz przeżyła Anna Węcławik pochodząca ze Skierbieszowa, uwieziona w wieku 16 lat, natomiast wszyscy pozostali członkowie jej rodziny zginęli w Auschwitz.

„Chociaż serca mamy młode, to historię dobrze znamy.
Losy Dzieci Zamojszczyzny w swej pamięci zachowamy”

Rozwiązanie Armii Krajowej, Obóz w Błódku

błodek70 lat temu, 19 stycznia 1945 roku ostatni dowódca AK Leopold Okulicki wobec szybkiej ofensywy wojsk sowieckich rozwiązał struktury Armii Krajowej. „Obecne zwycięstwo sowieckie nie kończy wojny. Nie wolno nam ani na chwilę tracić wiary, że wojna ta skończyć się może jedynie zwycięstwem słusznej Sprawy, triumfem dobra nad złem, wolności nad niewolnictwem” – pisał w ostatnim rozkazie do żołnierzy gen. Okulicki „Niedźwiadek”

W innym rozkazie dodawał : „W zmienionych warunkach nowej okupacji działalność naszą nastawić musimy na odbudowę niepodległości i ochronę ludności przed zagładą. W tym celu i w tym duchu wykorzystać musimy wszystkie możliwości działania legalnego, starając się opanować wszystkie dziedziny życia Tymczasowego Rządu Lubelskiego (…) AK zostaje rozwiązana. Dowódcy nie ujawniają się.

Na terenie Zamojszczyzny walczyło wielu partyzantów, dziś chciałbym wspomnieć jedno z tragicznych miejsc i zdarzeń. Na zdjęciu Obóz w Błódku (okolice Suśca na Roztoczu), gdzie w ostatnich miesiącach II wojny światowej komunistyczni oprawcy przetrzymywali żołnierzy Armii Krajowej i tam zmuszali ich do pracy.  Obóz ten został rozbity w marcu 1945 roku przez partyzantów pod dowództwem porucznika Konrada Bartoszewskiego „Wir” jednego z najdzielniejszych żołnierzy podziemia na Zamojszczyźnie. Niestety więźniowie zostali wyprowadzeni przez strażników. Nie jest znana dokładna liczba poległych żołnierzy AK, którzy zapłacili życiem za wolną Polskę, zginęło ich co najmniej kilkudziesięciu, a być może nawet kilkuset. Na cmentarzu stoi dębowy krzyż oraz pomnik z napisem, który możemy (prawie) przeczytać – na zdjęciu:

„Przechodniu! To jest Błotko-miejsce zbrodni.
I choć na chwilę zatrzymaj się w nim
i wspomnij sobie o obrońcach Twych
z Armii Krajowej rozstrzelanych w obozie tym,
przez morderców z NKWD i im podobnym służalcom Moskwy z PPR
a imię ich to PKWN.”

Inne historie naszej Zamojskiej Ziemi przewodnik przedstawia choćby tutaj : zapraszam: https://przewodnikzamosc.pl/?cat=21

Do Zamościa nie tylko z wycieczką

ratuysz ormianskie chmury

Na zdjęciu po prawej stronie ratusza widzimy kamienice Ormiańskie

Hetman  Jan Zamoyski miał wielki szacunek dla przedstawicieli innych narodów, czy religii, sam głęboko wierzący katolik początkowo planował osiedlanie się w Zamościu jedynie swoich współwyznawców,  zmienił jednak zdanie z uwagi na małą liczbę napływających osadników. I Ordynat zezwolił na na osiedlanie się Ormian na mocy dokumentu z kwietnia 1585 roku, Najpiękniejsze kamienice przy ulicy Ormiańskiej zostały wybudowane właśnie przez tych bogatych kupców ze wschodu. Ormianie uzyskali także zgodę na budowę swojego kościoła, który przetrwał do początków XIX wieku, a obecnie znajduje się w tym miejscu komfortowy hotel Renesans

Następnie pozwolenie ( na podstawie specjalnego dokumentu z 26 lutego 1588 r) na osiedlanie w Zamościu uzyskali Żydzi Sefardyjscy,  pochodzący z południa Europy, Włoch, Hiszpanii skąd zostali przegonieni. Zajmowali się oni przede wszystkim handlem drogimi towarami czy intratnym rzemiosłem. Dawna dzielnica żydowska to Rynek Solny, ulica Pereca i okolice synagogi. Na budowę tej pięknej świątyni wybudowanej w stylu renesansowym, która przetrwała do naszych czasów zezwolił Zamoyski.

Grekom specjalny przywilej Jan Zamoyski wydał rok później w styczniu 1589 r., oni także posiadali swoją świątynie, obecnie jest to kościół Świętego Mikołaja. Jedna z kamienic przy Rynku Wielkim, w pierzei południowej została wybudowana i przed wiekami należała do Greka Manuela Masapete.

Jako przewodnik po Zamościu przypominam, że w hetmańskim grodzie mieszkali także przedstawiciele wielu innych narodów, miedzy innymi Włosi, Szkoci, Holendrzy, Rusini, Niemcy, czy też osadnicy pochodzący z wielu polskich miast. Widzimy zatem, że do Perły Renesansu warto wybrać się nie tylko na wycieczkę ale także na stałe 🙂 chociaż wycieczkę również warto zorganizować i skontaktować się z przewodnikiem, tu szczegóły: https://przewodnikzamosc.pl/?page_id=746 Zapraszam